felsefe sosyoloji psikoloji mantık kültür edebiyat sanat

1.DERS:

MANTIĞA GİRİŞ:

Bütün bilimlerin kullandığı yöntemleri araçları ortaya koyan mantıktır.Bu yöntemleri ortaya koyarken de bazı akıl ilkelerine dayanarak bunu yapar.Akıl ilkelerinden hareketle bazı bilimsel yöntemlere ulaşılabilir.Bunlar tümdengelim tümevarım analojidir.

Ama mantığın üzerinde durup incelediği daha çok tümdengelim (dedüksiyon) dir.Mantığın asıl konusunu dedüksiyon oluşturur.

Mantığın ABC si dedüksiyonu anlamak demek mantığı anlamak demektir.Bu yüzden konuları işlerken önce dedüksiyonu tanımaya çalışacağız.Dedüksiyon ise terim ve önermelerden oluşur.Bu yüzden önce terim nedir kaç çeşittir bunu görüp sonra terimlerden oluşan önermeleri tanımaya çalışacağız.Bu konular aynı zamanda klasik mantığın konularıdır.

Terimi tanımaya geçmeden önce mantıkta ortaya konulan yöntemlerin akıl ilkelerine uygun olması gerekeceğini;bu yüzden de önce akıl ilkelerinin tanımamızın faydalı olacağını belirtelim.

AKIL İLKELERİ:

Adından da anlaşılacağı üzere akıl ilkeleri aynı zamanda mantık ilkeleridir.Çünkü akıl ilkeleri insanın mantığına dayanır.mantığımızı oluşturan da akıl ilkeleridir.Akıl ilkesine ters olan bir şey büyük oranda mantık ilkelerini de ters gelir.Aklımız şu ilkelere bağlı olarak doğrulara ulaşmaya çalışır.

1-ÖZDEŞLİK İLKESİ: Özdeşlik ilkesinde bir şey ne ise odur yani ona özdeştir. Bir şey aynı anda hem doğru hem de yanlış olamaz. Sembolik ifadeyle “A A dır”.Diğer ilkelerde bu ilkeye bağlı olarak ortaya çıkar.

2-ÇELİŞMEZLİK İLKESİ:Bu ilkede de bir şey ya vardır ya yoktur.Yani bir şey ya doğrudur ya da yanlıştır.Sembolik ifadeyle “ A A olmayan değildir”

3-ÜÇÜNCÜ HALİN İMKANSIZLIĞI İLKESİ:Bir şey ya var(doğru) yada yoktur(yanlış) üçüncü bir ihtimal yoktur.

4-YETER SEBEP İLKESİ:Bir şeyin doğru yada yanlış olabilmesi

için ilk önce onun var olması gerekir.

Yeter sebep ilkesi dışındaki ilkeler doğru ve yanlışın dışında başka olasılığın olmadığını ifade ederler.bu üç ilke aynı zamanda iki değerli mantıktır.Yeter sebep ilkesi de diğerleri kadar pek mantık ilkesi olarak görülmez.Çünkü yeter sebep ilkesi daha çok önerme değil de varlık için bir şarttır.

Mantık ilkelerinin kaynağı empiristlere göre sonradan deney ve tecrübe ile ortaya çıkar.Rasyonalistlere göre ise insan zihninde doğuştan mevcuttur.

KAVRAM-TERİM-İMGE-SÖZCÜK

Kavram herhangi bir nesnenin zihindeki tasarımıdır.Terim zihindeki tasarımın dille ifade edilmesidir.İmge nesnelerden zihnimizde kalan eksik doğru yanlış imajlardır.Sözcük ise bazen terime den gelir.Bazen de gelmez.Gelmedi zamanlarda sözcük cümle içinde takı almış durumda olur.

TERİM ÇEŞİTLERİ:

A-TEK TEK ELE ALINDIKLARINDA KAVRAM ÇEŞİTLERİ:

1-Genel:Sınıfının tümünü içeren kavaram(Kent)

Tekil:Sınıfının tek bir üyesini gösteren kavarm(İzmir)

2-Tümel:Özne durumunda olan ve sınıfının tümünü gösteren kavaram.(tüm Masalar sertti.Masa tümel kavram)

Tikel:Özne durumunda olup sınıfının bir kısmını gösteren kavram.(Bazı masalar.Masala tikel)

3-Soyut:Nesnedeki niteliği zihinsel soyutlamayla belirtir(şeref haysiyet)

Somut:Nesne yada varolan bir şeye işaret eder.(masa sandalye)

4-Kollektif:Bir grubu diğer gruptan ayıran kavram.(üniversite ordu meclis)

Distribütif:Grup içindeki Bireyleri gösteren kavram:(Asker)

5-Olumlu:işaret ettiği şeyde bir niteliğin bulunduğunu belirtiyorsa

Olumsuz:işaret ettiği şeyde bir nitelik yoksa

NOT:Olumsuz kavramlar hep olumsuzluk ekiyle orya çıkmazlar.(kör sağır)

6-Açık Kavram:Nesnesini tam olarak tanımamıza imkan veren.(gül açık değil.doğru geometride açık bir kavramdır)

Seçik Kavarm:Başka kavramlardan ayıredilebilen(dikdörtgen ve kare )

Bulanık Karam:Açık olmayan kavaram.

NOT:Bir kavram açık olduğu halde seçik olmayabilir.

Apaçık Kavram:Aynı anda hem açık hem de seçik kavram.

KONUYU ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1-Mantık bilim ilişkisi nedir?

2-Mantık yöntemleri ortaya koyarken nelere dayanır?

3-Bu yöntemlerin adları nelerdir?

4-Mantığın asıl konusunu ne oluşturur.Neden?

5-Neden mantık dedüksiyonüzerinde durur.

6-Neden biz mantıkta terim önerme konularını işleyeceğiz?

7-Klasik mantığın konuları nelerdir?

8-Akıl ilkelerine neden ihtiyaç duyulur?

9-Akıl ilkesi neye dayanır?

10-Mantık ilkesine ters olan akıl ilkesine ters düşer mi neden?

11-Doğruları biz neye göre bulmaya çalışrız?

12-Özdeşlik ilkesi nedir?

13-Çelişmezlik nedir?

14-Üçüncü halin imkansızlığı ilkesi nedir farkı nedir?

15-Yeter sebep ilkesinin özelliği nedir?

16-Özdeşlik ilkesinin özelliği nedir?

17-Mantık ilkelerinin kaynağı nedir?

18-Kavram terim imge sözcük ilişkisini açıklayınız?

19-Terim çeşitleri kaç tanedir söyleyiniz?

20-Genel tekil kavramla tümel tekil kavramı karşılaştırınız?

21-Soyut somutla olumlu olumsuz kavramlarını karşılaştırınız?

22-kollektif kavramla distbirütif kavramlara örnek veriniz?

23-Açık kavram nedir örnek veriniz?

24-seçik kavaram nedir?örnek veriniz?

25-Bulanık kavram nedir örnek veriniz?

26-açık kavram nedir örnek veriniz?

27-Bir kavram açık olduğu halde seçik nasıl olmaz örnek veriniz?

2.DERS:

BİRBİRLERİYLE İLİŞKİLERİ BAKIMINDAN KAVRAM ÇEŞİTLERİ:

l-ÖZLÜK KAVRAMLAR:

Yüklem durumunda ki kavram öznenin özüyle ilgiliyse ve var olması ona bağlıysa bu kavrama denir?(insan düşünen varlıktır)

2-İLİNTİ KAVRAMLAR:

Yüklem durumunda kavram öznenin özüne ait değil de onun ilintisine aitse bu kavram ilinti kavramdır.(insan ağlayan bir canlıdır)

3-ÇEŞİTLİ HALLERİ GÖSTERMELERİ AÇISINDAN : a)NELİK:genel kavramın yalnız zihinde düşünülmüş haline denir.

b)GERÇEKLİK:Aynl kavramın zihin dışındaki bir nesneyi göstermesi haline denir.

c)KİMLİK:Gerçekliği olan kavramın zihinde dışında gösterdiklerinin birini belirtmesi.

d- KAPLAM:Bir kavramın kapsadığı içine aldığı bireyleri gösterir ..

İÇLEM: Bir kavramın nitelikleriyle alakalıdır NOT:İçlem ve kaplam ters orantllıdır.İçlem azalınca kaplam ,kaplam azalınca işlem artar.

KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİLER:

1-EŞİTLİK:Bir grubun bireyleri birlerinin karşılıklı olarak tamamını içine alıyorsa.(akıllı-insan)

2-AYRIKLIK:Bir grubun bireyleri diğerinin hiçbir bireyini içine almıyorsa.(akıllı-hayvan)

3-TAM GİRİşİMLİLİK:Tamamınl içine alıyorsa.(canlıhayvan)

4-EKSİK GİRİşİMLİLİK:Bir grubun bireyleri diğerlerinin bazılarını içine alıyorsa.(İnsan-çalışkan)

BEŞTÜMEL:

1-CİNS:İki genel kavramdan kaplamı daha geniş olandır.Tek başına hiçbir kavram cins veya tür olarak adlandırılamaz.Altındaki kavrama göre cins olan bir kavramın üstündeki kavrama göre tür olur.(canlı-hayvan)

a-UZAK CİNS:

b-YAKIN CİNS: c)ÜSTÜN CİNS: d)AŞAGI CİNS: e)ORTA CİNS:

Görüldüğü gibi cins kendi arasında beşe ayrılır.Örnek:Varlı canlı hayvan insan sıralamasında varlık kavramı sıralmada en üstte bulunduğundan üstün cins,altında başka cins bulunmayan insan kavramı aşağı cins canlı ve hayvan kavramları ise orta cinstir.

2-TÜR:Cins olan bir kavramın altında yer alan yani bu

kavramın kaplamında olan kavramdır.

a)ÖZEL TÜR:Başka türlere ayrılamayan tür. (insan türü)

b )GÖRELİ TÜR: Aynı zamanda cins olan kavramlardır. 3-AYRIM:Türde bulunan fakat cinste bulunmayan ve

bir türü diğer türden ayıran özelliktir.(Canll cansız olması özelliğiyle varlıktan ayrılır)

a)UZAK AYRIM:Türü yakın cinsinden ayıran

b)YAKIN AYRIM:Uzak cinsinden ayıran özelliği de uzak ayrım denir.

4-ÖZGÜLÜK:Hassa da denilen yalnız bir türe ait olan ayrımdır.(bukalemunun renk değiştirmesi sadece ona ait onun özgülüğüdür)

TÜRSEL AYRIM:Özgülük terimi yalnızca türe ait ayrım için kullanıldığında türsel ayrım da denir.

5-İLİNTİ:Ortak özellik,ayrım veya özgülük olmayan

DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1-kaç çeşit kavramdan bahsedebiliriz? 2-özlük kavram nedir örnek veriniz?

3-ilinti kavram nedir?örnek veriniz?

4-Çeşitli halleri göstermeleri açısından kavramlar kaç çeşittir?

5-Nelik kimlik gerçeklik kavramlarını açıklayınız örnek veriniz?

6-Kaplam içlem kavramlarını açıklayınız örnek veriniz? 7-içlem ile kaplam arasımdaki ilişkiyi açıklayınız? S-Kaç türlü kavramlar arsında ilişki den bahsedebiliriz? Sırasıyla açıklayıp örnek veriniz?

9-Beş tümellerin adlarını söyleyebilir miyiz?

lO-Cins nedir? En önemli özelliği nedir?Neye göre cins neye göre kavram olarak değerlendirilir?

11-Cins çeşitleri nelerdir söyleyiniz?Açllayınız?

12- Tür nedir çeşitleri nelerdir açıklayınız?

13- Ayrım nedir çeşitleri nelerdir örnek veriniz? 14-Özgülük nedir örnek veriniz?

15-türsel ayrım nedir açıklayınız?

3.DERS:

TANIM:

Bir şeyin ne odlunun belirtilmesidir.Bir şeyin içleminin ve kaplamının tam olarak gösterilmesi o şeyin tanımının tam olarak yapılması demektir.Tanım özne ve yüklemden oluşur.

En eksiksiz yapılan tanım özdeş tanımdır.(insan insandır gibi).Bu tanım kaplamsal tanımdır.Bize bilgi vermez.bilgi veren tanım içlemsel tanımdır.

1- İÇLEMSEL TANIM:

Bir kavramın cinsini türünü ayrımını özgülüğü ve ilintisi ile veren tanımdır.Tanım denince akla içlemsel tanım gelir.

2-CİNS TANIM:

Bir tanımda tanımlayan tanımlananın cinsini gösteriyorsa.(insan hayvandır)

3-TÜR TANIM:

Tanımlayan tanımlananın türünü gösteriyorsa tür tanımı.(ali Mehmet ayşe insandır)

4-ÖZ TANIMI:

Bir tanım tanımlananın hem ait olduğu cinsi hemde türün bir özelliğini gösteriyorsa buna denir.(insan iki gözlü hayvandır)

BEŞ TÜMELE GÖRE ÖZ TANIMLARI:

1-YAKIN CİNS VE YAKIN AYRIM GÖZETİLEREK YAPILAN TANIM:( insan düşünen hayvandır)

2-YAKIN CİNS VE ÖZGÜLÜK GÖZETİLREK YAPILAN TANIM:( İnsan iki ayaklı hayvandır)
3) UZAK CİNS VE YAKIN AYRIM GÖZETİLEREK YAPILAN TANIM: (İnsan memeli hayvandır)

4)UZAK CİNS VE ÖZGÜLÜK GÖZETİLEREK YAPILAN TANIM: (insan gülen varlıktır)

İlinti ile ilgili yapılan tanımlar tartışmalı durumdadır.

TANIMLANANA GÖRE TANIM ÇEŞİTLERİ:

1)AD TANIMI:

Reel yani gerçek olmayan yalnızca tasarlanmış olan şeylere birer ad verilip bunlar tanımlanabilir.geometride nokta sayı v.s

2-NESNE TANIMI:

Hem neliği hemde gerçekliği olan bir tanımdır.Keyfi olamaz doğada vardır.herkese göre aynı olmalıdır(İnsan akıllı hayvandır)

Ƞ TANIMIN KOŞILLARI:

1-Her tanım önermesinde en az bir atnımlayan bir tanımlanan olmalıdır.

2)Tanım tanımlananın kaplamını tam olarak vermeli tanımlanın sınıfına girmeyenleri bu kaplamın dışındatutmalıdır.

3-Bir kavram kendisinden daha açık olmaɹan başka bir kavramla açıklanmamalıdır.(kitap bir kağıt yığınıdır)

4-tanımda kısırdöngü bulunmamamladır.(anlar zamanın bir bölümüdür)

TANIMLANAMAZLAR:

1-Duyumlar:renk ses koku

2-Duygular: sevgi nefret

3-üstün cins ve en yüksek cins kavramıda tanımlanamaz:Varlık kavramı tanımlanamaz.Çünkü içlemi yok.En iyi tanım içlemle yapılan tanımdır.

DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1-Tanım nedir bir şeyin tanımını yapmak demek neye göre tanımını yapmak demektir tanım nelerden oluşur.En eksiksiz yapılan tanım hangisidir?

2-tanım çeşitleri nelerdir söyleyerek açıklayınız?

3-Beş tümele göre öz tanımlarını söyleyerek açıklayınız?

4-Tanımlanana göre tanım çeşitleri kaç tanedir açıklayınız?

5-Tanımın koşulları nelerdir tanımlanmazlar nelerdir açıklayınız?

4.DERS:

Önermeler konusunun daha iyi anlayabilmek için şu şekilde düşünülmesinde çok büyük fayda vardır.günlük hayatta cümle kurarak insanlarla iletişim kurarız. Günlük hayatlın yanında bilimsel dil diye bir şey vardır.kimse günlük hayatta niye çelişkili konuşuyorsunuz diye sizi yadırgamaz.ama bir şey iddia ediyorsanız ve bunu da bilim adına yapıyorsanız orda herkes söylediği niz her cümleyi yargılar.işte önermeler konusu iddia edilen şeylerin daha bilimsel ve tartışma dan uzak şekilde insanlara sunulmasını sağlar.yoksa insanlar sizin ne söylediğinize değil nasıl söylediğinize takılıp kalırlar.çoğu zaman demezmiyiz bu adam çok çelişiyor ben bişe anlama dım diye.önerme dediğimiz şeyde zaten içinde iddia barındıran yargı barındıran birşeyin doğru olduğunu göstermeye çalışan günlük dildeki cümlelerin ta kendisidir.tek farkı yargı bildiren cümleler olmasıdır.

ÖNERMENİN TANIMI

Bir şeyin doğruluğu veya yanlışlığı hakkında, deneye başvurularak veya yalnızca düşünme yoluyla önce zihinde bir yargı oluşur. Yargı, zihnin bir şeyi kabul veya inkar etmesi halidir. Önerıne ise yargının dille ifadesidir (Tıpkı terimin kavramın dille ifadesi olması gibiyalnız her cümle önerme değildir.istek emir dilek bildiren yargı bildirmeyen cümleler önerme değildir.Bir önermede özne konumundaki terime yüklenilen, yüklem konumundaki terime yüklenen denir. "

ÖNERME ÇEŞİTLERİ:

A) YARGININ NİTELİĞİ YÖNÜNDEN

Bir önermenin niteliğinden, o önermenin olumlu veya olumsuz olması kastedilir. "iki başlı" niteliği "insan"da bulunmadığından, "İnsan iki başlı değildir." önermesi bir olumsuz önermedir.

B) YARGI SAYISI YÖNÜNDEN

a) BASİT ÖNEMELER (YÜKLEMLİ/KATEGORİK)

Bir özne ve bir yüklemden oluşan ve tek bir yargı içeren önermelere basit önerme denir.

BASİT ÖNERMELER, ÖZNENİN NİCELİĞİNE GÖRE ÇEŞİTLERE AYNLIRLAR:

1)TÜMEL ÖNERME:

özne tümelse, yani bir sinifin tümünü içine aliyorsa, bu önermeye tümel önerme denir. Örneğin; "Bütün canlılar lümlüdür."

2)TİKEL ÖNERME:

özne bir sinifin bir kismini içine aliyorsa, bu önerıneye tikel önerme denir. Örneğin; "Bazı hayvanlar memelidir."

3)TEKİL ÖNERME:

özne tek bir bireyi gösteriyorsa, bu önerıneye tekil önerme denir. Örneğin; "Ayşe iyi huyludur."

4)BELİRSİZ ÖNERME:

özne nicelik belirtmiyorsa, bu önerıneye belirsiz önerme denir. Örneğin; "Hayvan canlıdır."

Klasik mantıkçılar tekil önerıneyi tümel, belirsiz önerıneyi ise bazen tümel bazen tikel kabul etmişlerdir. Bu durumda nicelik bakımından iki tür önerıne (tümel, tikel) bulunur. Nitelik bakımından da (olumlu, olumsuz) iki tür önerıne bulunduğunu biliyoruz.

Böylece, hem nicelik hem nitelik bakımından dört tür önerıne ortaya çıkar:

Tümelolumlu Tüm S'ler P'dir.

Tümelolumsuz Hiçbir S, P değildir.

Tikelolumlu Bazı S'ler P'dir.

Tikelolumsuz Bazı S 'ler P değildir.

KARMAŞIK ÖNERMELER(bu önerme tek başına bir başlık altında incelenmiştir)

Basit önermeler, çoğunlukla tek bir özne ve tek bir yüklemden oluşurlar. Bununla birlikte bazı basit önermelerde, bazen özne bazen yükLem bazen de her ikisi birden, birden fazla terim veya sözcük içerebilir. Bunlara karmaşık önermeler denir.

ÜÇE AYRILIRLAR:

1) ÖZNESİ BAKIMINDAN:

"Geçen yıl sınıfını geçen Mehmet azimlidir." önerınesinde, karmaşıklık özneden kaynaklanmaktadır. Aslında önerıne "Mehmet azimlidir."den ibarettir

2)YÜKLEMİ BAKIMINDAN :

"İhmal, büyük kaz alara yol açan bir kusurdur." önerınesinde, karmaşıklık yüklemden kaynaklanmaktadır. Aslında önerıne "ihmal kusurdur."dan ibarettir;

3) HEM ÖZNESİ HEM YÜKLEMİ BAKIMINDAN:

"Herkesin yararına hizmet eden insanlar, ekonomik ve toplumsal gelişmeyi hızlandınrlar." önermesinde, karmaşıklık hem özneden hem yüklernden kaynaklanmaktadır

b)BİLEŞİK ÖNERMELER

1) BİLEŞİKLİĞİ AÇIKÇA BELLİ ÖNERMELER

Bu önermelerin bileşikliği, şekil bakımından iki yargıyı içermelerinden belli olur

I)KOŞULLU ÖNERMELER

Bu önermelerde yargı bir koşula bağlıdır. Bu nedenle bu önermeler, iki basit önermenin koşul bildiren "ise" bağıyla birleştirilmesiyle meydana gelirler. Bağdan önce gelen basit önermeye önerti (ön bileşen), bağdan sonra gelen basit önermeye sonurtu (art bileşen) denir. "Hava bulutlu ise yağmur yağar." önermesi bir koşullu önermedir. Bu önermede "Hava bulutlu(dur.)" basit önermesi önerti, "Yağmur yağar." basit önermesi sonurtu konumundadır.

İKİYE AYRILIRLAR:

.)BİTİŞİK KOŞULLU ÖNERMELER

Bir koşullu önermede önerti ile sonurtunun her ikisi de olumlu veya önerti olumlu, sonurtu olumsuz olabilir. Bunlara, bitişik koşullu önerme denir.

"Yağmur yağarsa yerler ıslanır." koşullu önermesinde, "Yağmur yağar." önertisi ile "Yerler ıslanır." sonurtusunun bir arada oldukları bildirilmektedir. Dolayısıyla bu önerme olumlu bitişik koşullu önermedir.

"Yağmur yağarsa yerler ıslanır değildir." koşullu önermesinde, "Yağmur yağar." önertisi ile "Yerler ıslanır." sonurtusu, sonurtunun olumsuzlanması nedeniyle birbirinden ayrı tutulmuşlardır. Dolayısıyla bu önerme olumsuz bitişik koşullu önermedir.

..) AYRIK KOŞULLU ÖNERMELER

Önerti ile sonurtunun birbirini dışta bıraktıkları yargısını içeren önermelere denir. Bu önermeler, olumlu ve olumsuz olabilirler.

OLUMLU AYRIK KOŞULLU ÖNERME:

iki şeyin birbirinden ayrı oldukları yargısı vardır. Dolayısıyla bu iki şeyden biri doğruysa diğeri yanlış olur. Örneğin; "Bu gün ya çarşambadır ya da perşembedir."

OLUMSUZ AYRIK KOŞULLU ÖNERME,

birbirinden ayrı iki şeyden yalnızca birinin doğru olamayacağı yargısın içerir. Oysa olumlu ayrık koşullu önermede ayrı iki şeyden birinin doğru olacağı yargısı vardı. "Bir şey ya odun olmayan ya metal olmayan değildir." önermesinde iki taraf her zaman ayrı olmaz, birlikte oldukları zaman da olur. Bu demektir ki ikisi birden doğru olabilir. Örneğin iki tarafı bakalite uyguladığımızda her ikisi de doğru olur; çünkü bakalit hem odun olmayan hem metal olmayandır.

II) BAĞLANTILI ÖNERMELER

Birbirine olumlama veya kabul bağlacı (hem, hem de) ya da olumsuzlama veya İnkar bağlacı (ne, ne de) ile bağlanan ve birden çok özne ve yükleme sahip olabilen önermelerdir.

KENDI IÇINDE IKIYE AYRILIR:

1)OLUMLU BAĞLANTILI ÖNERME:

birden çok öznenin birden çok yükleme bağlandığı önermedir. Örneğin; "Hem Ayşe hem de Fatma yardımsever ve çalışkandır." önermesinde, iki özne (Ayşe ve Fatma) ve iki yüklem (yardımsever ve çalışkan) bulunur.

2)OLUMSUZ BAĞLANTILI ÖNERME:

iki özne ile bir yüklem arasındaki bağlantıyı olumsuzlayan önermedir. Örneğin; "Ne Mehmet ne de Hüseyin uyandılar." önermesinde, iki özne (Mehmet ve Hüseyin) ile "uyanmak" fiili (yüklerni) arasındaki bağlantı olumsuzlanmaktadır.

III)NEDENLİ ÖNERMELER

İki basit önermenin neden bildiren bir sözcük ile birbirine bağlanmasıyla oluşan bileşik önermedir. Örneğin "Çiçekler açıyor, çünkü bahar geldi." önermesinde, "Çiçekler açıyor." basit önermesi ile "Bahar geldi." önermesi, neden: bildiren "çünkü" sözcüğüyle birbirine bağlanmışlardır.

IV) EKLİ ÖNERMELER

"Fakat", "bununla birlikte" gibi sözcüklerle yapılan önermelerdir.

Örneğin "Başarı için bilgi şarttır; fakat çalışmak da gerekir." vb.

2)BİLEŞİKLİĞİ GİZLİ OLAN ÖNERMELER

Bileşiklikleri şekillerinden değil anlamlarından belli olan önermelere denir. Bu önermeler şeklen tek bir önerme gibi görünseler de anlamlan bakımından aslında iki önermeyi içerirler.

DÖRT ÇEŞIDE AYNLIRLAR.

1) ÖZGÜLÜ ÖNERMELER

Yüklenenin yalnız bir konuya ait olduğunun belirtildiği önermelerdir. Bu tür önermeler biçim bakımından basit önerme gibi görülürlerse de anlam bakımından iki yargıyı içerirler. Bu da önermede geçen "yalnızca", "ancak" gibi sözcüklerden belli olur."Yalnız Ahmet yüzmeye gitti." Bu önerme şeklen bir basit önermedir. Fakat şu iki yargıyı içerir: "Ahmet yüzmeye gitti." "Diğerleri yüzmeye gitmedi."

2) ÇIKARMALI ÖNERMELER

Bu önerme çeşidinde, önermenin öznesinin kaplamın~ giren bazı bireyler dışta tutulmalda birlikte, öznenin kaplamına giren bireylerin tümü hakkında bir yargı verilir. "Şüpheciler dışında, bütün filozoflar bilginin imkanını kabul ederler." bu önermede şu iki yargi vardir: 1)"Bütün filozoflar bilginin imkanını kabul ederler."

2)"Şüpheciler, bilginin imkanını kabul etmezler."

3) KARŞILAŞTIRMALI ÖNERMELER

İki özne arasındaki bağıntıyı karşılaştırma veya oranlama yoluyla ifade eden önermelerdir. "Ahmet Mehmet'ten daha uzundur." Bu önermede şu iki yargı dile getirilmiştir: "Mehmet uzundur." Ahmet daha uzundur."

4)SINIFLANDIRICI ÖNERMELER:

Bir şeyin(bir nesnenin olgunun kurumun vb)önceki ve şimdiki halini ifade eden basit önerme görünümündeki önermelerdir.örnek:”bir haftadır okullar kapalıdır”basit önerme gibi görünen bu önerme aslında şu iki yargıyı içerir. 1)okullar kapandı 2)okullar bir hafta once kapandı.

DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1)önermeler konusunu neden görüyoruz?yargı dediğimiz şey zihinde nasıl oluşur yargı nedir önerme nedir önerme ile yargı arasındaki farkı belirtiniz?

2)yargı ile önerme rasındaki ilişki başka hangi iki kavram arasındaki ilişkiye benzer.her cümle önermememidir.neden?önerme olabilmesi için ne gerekir?

3)önerme çeşitleri genel olarak kaç grupta toplanır adlarını sayınız?

4)yargının niteliği yönünden önermeleri açıklayınız?

5)yargının sayısı yönünden önermeler kaç grupta toplanır sadece adlarını söyleyiniz?6)basit önerme nedir kaç çeşittir açıklayınız?

7)mantıkta neden basit önermeler sadece iki grupta incelenir açıklayınız?

8)karmaşık önermeleri herhangibir başlık altında inceleyebilirmiyiz neden?karmaşık önermeler kaç gruba ayrılırlar sadece adlarını söyleyiniz?

9)karmaşık önermeleri açıklayınız?

10)bileşik önermeler kaç grupta incelenir sadece adlarını söyleyiniz?

11)bileşik önermelere neden bileşik önerme denmiştir?

12)koşullu önermeye neden koşullu önerme denmiştir hangi bağlaç kullanılır önerti nedir sonurtu nedir örnek veriniz?

13)koşulu önerme kaça ayrılır adlarını söyleyiniz?

14)bitişik koşullu önermeye neden bitişik koşullu önerme denmiştir örnekle açıklayınız?

15)ayrık koşullu önermeye neden ayrık koşullu önerme denmiştir örnekle açıklayınız?ayrık koşullu önerme kaça ayrılır açıklayınız?

16) bağlantılı önerme nedir neden bu önermeye beğlentılı önerme denmiştir kaç çeşittir açıklayınız?17)nedenli önerme nedir neden bu ad verilmiştir?

18)ekli önerme nedir neden bu adı almıştır açıklayınız?19)bileşikliği gizli olan önermeler neden bu adı almıştır açıklayınız?kaç çeşittir sırayla açıklayınız?

5.DERS

C) YARGININ KİPLİĞİ YÖNÜNDEN:

Kiplik önermesinin diğer bir adı modalitedir.bu ad aristodan once verilen bir adtır.Kiplik tam olarak önermenin işaret ettiği şeyle olan bir ilişkisidir.bu ilişki yalın zorunlu ve mümkün olmak üzere üç türlüdür.bir önermenin yalın zorunlu veya mümkün olup olmadığını anlamak için o önermede geçen ve çoğunlukla zarf olan bir sözcükten anlarız.yalnız yalın önermelerde kipliği gösteren bir sözcük veya zarf bulunmayabilir.bu nedenle onların kipliğinin saptanması gerekir.bir önermede kipi belli eden sözcük veya sözcük topluluğuna kip(modus) aynı önermede önermenin kipliğini belirtmeyen kısmada dictum(bildirilen)denir.

1)YALIN ÖNERMELER:

A B dir şeklinde ifadeye sahip basit önermelerdir.bunlar deney yoluyla elde edildikleri için gerçeklik önermeleri adınıda alırlar.örnek:”tüm insanlar ölümlüdür” önermesinde kiplik yoktur.Ama bu önermenin tamamı dictum yani bildirilenden ibarettir.böyle bir önerme deneysel yoldan elde edilebileceğinden deney göstermiştirki tüm insanlar ölümlüdür şeklinde kurulabilir.

2) ZORUNLU (APODİKTİK) ÖNERMELER

Bu önerıneler "A, B'dir zorunludur." şekline sahiptir. Aynı önerıneler, günlük dile daha uygun bir ifadeyle "A'nın B olması zorunludur." şeklinde de karşımıza çıkabilirler. Bunları aynca "A mutlaka B'dir." şeklinde de görebiliriz. Bu önerınelerde bildirilen "A, B 'dir." basit önerınesidir. Kip ise "zorunlu" zarfıdır. Örneğin "İki kere iki dört eder." önermesi kipliği yönünden bir zorunlu önerınedir. Fakat önerınede kipi belli eden "zorunlu", "mutlaka" gibi zarflar bulunmamaktadır. O halde bu önerıne, kipliğini belli etmek üzere, "İki kere iki mutlaka dört eder." şeklinde ifade edilmelidir.

3. MÜMKÜN (PROBLEMATİK) ÖNERMELER

Bu önerıneler de çoğunlukla "A, B'dir." basit önerıne şekline sahiptirler. Kipi belli etmek üzere ifade edildiklerinde "A, B'dir mümkündür." şeklini alırlar. Aynı önerıneler günlük dile daha uygun bir ifadeyle "A'nın B olması mümkündür." şeklinde de karşımıza çıkabilirler. Örneğin; "Odun yanar." gibi basit önerıne şekline sahip bir mümkün önerıne, kipliğini belli etmek üzere "Odunun yanması mümkündür." şeklinde ifade edilmelidir.

ÖNERMELER ARASI İLİŞKİLER

Daha önce dört temel basit önerıne görınüştük. Bu önerıneler aşağıda olduğu gibi harflerle de sembolize edilirler:

Tümelolumlu A

Tümel olumsuz E

Tikelolumlu i

Tikelolumsuz O

Bu dört temel basit önerıne arasında, karşı olum ve döndürme olmak üzere iki tür ilişki vardır.

1) KARŞI OLUM

Özne ve yüklemini aynı olan iki önerıne ya nicelik ya nitelik ya da hem nicelik hem nitelik yönünden birbirinden farklı iseler, bu iki önerıne arasında karşı olum ilişkisi vardır.

ÖNERINELER ARASINDA ÜÇ ÇEŞIT KARŞI OLUM ILIŞKISI VARDIR:

a) KARŞITLIK:

özne ve yüklemi aynı olan iki önerınenin nitelik bakımından farklı olmaları halidir. Karşıtlık, tümel önerıneler arasında ise üst karşıtlık, tikeller arasında ise alt karşıtlık adını alır. Buna göre üst karşıtlık, nitelikleri farklı iki tümel önerıne arasındaki ilişkidir. Alt karşıtlık ise nitelikleri farklı iki tikel önerıne arasındaki ilişkidir.

b)ALTIKLIK:

Özne ve yüklemi aynı olan iki önermenin niteliklerinin aynı niceliklerinin farklı olasına denir.

c)ÇELİŞiKLİK:

Özne ve yüklemi aynı olan iki önermenin hem nitelik hemnicelik yönünden farklı olmaları halidir.

2)DÖNDÜRME

Bir önerınenin niteliğini bozmadan yüklemini özne, öznesini yüklem yaparak yeni bir önerıne elde etme ve bu yeni önerınenin doğruluk veya yanlışlığını saptama işlemine döndürme denir. Buna göre döndürme işlemi iki aşamalı bir işlemdir: Önerınenin niteliğini bozmadan yeni bir önerıne elde etmek ve elde edilen bu yeni önerınenin doğru olup olmadığını saptamak.

İKİYE AYRILIR:

a)DÜZ DÖNDÜRME

Bir önerınenin niteliğine (olumluluğuna veya olumsuzluğuna) ve doğruluk değerine (doğru veya yanlış olmasına) dokunmadan; yüklemini özne, öznesini yüklem yaparak yeni bir önerıne elde etmektir. Düz döndürınede bazı hallerde yeni önerınenin niceliği değişir.

A. TÜMELOLUMLU BIR ÖNERMENIN DÜZ DÖNDÜRMESI TIKELOLUMLU OLUR (Nicelik değişir.).

B. TIKELOLUMLUNUN DÜZ DÖNDÜRINESI TIKELOLUMLU OLUR (Nicelik değişmez.).

Ç. TIKEL OLUMSUZUN DÜZ DÖNDÜRMESI OLMAZ.

Düz döndürme işleminde asıl önerıne doğru ise elde edilen yeni önerınenin de doğru olması gerekir. Oysa, bu koşul her durumda gerçekleşmez. Yeni önerıne bazen doğru, bazen yanlış olur.

Bazı insanlar ağaç değildir D

Bazı ağaçlar insan değildir D

Bazı insanlar doktor değildir D

Bazı doktorlar insan değildir Y

DÜZ DÖNDÜRINEDE IKI MANTIK AKSIYOMUNA DAYANILIR:

A: OLUMLU ÖNERMELERDE YÜKLEM DAIMA TIKELDIR.

"Bütün insanlar ölümlüdür." önermesinde "insan"ın "bazı ölümlüler"den olduğu belirtilmiştir. Başka bir ifadeyle, "insan" "ölümlü"nün kapsamında yer alır, yani "insan"dan başka "ö1ümlü"ler de vardır.

B. OLUMSUZ ÖNERMELERDE YÜKLEM DAIMA TÜMELDIR.

çünkü olumsuz önermede özne, yüklernin bütün kaplamının dışında bırakılmıştır. "Hiçbir insan kuş değildir." önermesinde "insan", "kuş" sınıfının dışındadır. "Kuş" sınıfı ise tümellik ifade eder. Dolayısıyla bu önermede "kuş" tümel olarak alınmıştır. Bu aksiyomlar, tümelolumlu ve tikelolumlu önermelerin düz döndürmelerinin neden tikel, tümelolumsuz önermenin düz döndürmesinin ise neden tümelolduğunu gösterirler.

Tikelolumsuz önermelerin düz döndürmelerinin neden olamadığı, ikinci aksiyoma dayanılarak anlaşılabilir. Düz döndünnede yüklem ile öznenin yerleri değişeceğine göre, asıl önermede tikelolan öznenin, döndürülünce, önerme olumsuz olduğundan, tümeli ifade etmesi gerekecektir. Bu ise düz döndürmenin esasına aykırıdır. Çünkü düz döndürmede önermenin niteliğinin bozulmaması, terimlerin kaplamlarında da bir değişiklik olmaması gerekir.

b)TERS DÖNDÜRME

Bir önermenin niteliğini bozmadan, öznesinin karşıtını yüklem, yükleminin karşıtını özne haline getirerek yeni bir önerme elde etme ve bu yeni önermenin doğruluk veya yanlışlığını saptama işlemine ters döndürme denir. Buna göre, ters döndürme işlemi de iki aşamalı bir işlemdir: Öznenin karşıtı ile yüklernin karşıtını alıp bunların yerlerini değiştirerek yeni bir önerme elde etme ve elde edilen yeni önermenin doğru olup olmadığını saptama.

DÖRT ÇEŞİTTİR:

A. TÜMELOLUMLUNUN TERS DÖNDÜRMESI TÜMELOLUMLU OLUR, NICELIK DEĞIŞMEZ.

Tüm insanlar canlıdır.

Tüm canlı olmayanlar insan olmayanlardır.

B. TÜMEL OLUMSUZUN TERS DÖNDÜRMESI TIKELOLUMSUZ OLUR, NICELIK DEĞIŞIR.

Hiçbir insan ağaç değildir.

Bazı ağaç olmayan insan olmayan değildir.

C. TIKELOLUMLUNUN TERS DÖNDÜRMESI OLMAZ.

Ç. TIKEL OLUMSUZUN TERS DÖNDÜRMESI TIKELOLUMSUZ OLUR, NICELIK DEĞIŞMEZ.

Bazı insanlar öğrenci değildir.

Bazı öğrenci olmayan insan olmayan değildir.

DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1)kiplik önermesinin diğer adı nedir bu ad ne zaman verilmiştir kiplik tam olarak nedir? Bu ilişki kaç türlüdür sadece adlarını ayzınız?

2)bir önermenin yalın zorunlu mümkün olup olmadığını nerden anlarız?izah ediniz?

3)yalın önermelerin diğer önermelerden farkını belirtiniz?

4)kip(modus) dictum(bildirilen)nedir açılayınız?

5)tam olarak yalın önerme nedir?neden bu önermeler gerçeklik adınıda alırlar?örnek veriniz?bu önermenin tamamı neyden ibarettir ney yoktur.örnek veriniz?

6)bütün insanlar ölümlüdür önermesinin kipliğini bulunuz?

7)bu önermeler nasıl formüle edilirler günlük dilde nasıl ifade edilirler günlük dilde başka ansıl ifade edilirler.Kiplik nelerdir bu önermede?bir örnek veriniz?

8)zorunlu önermelerin diğer adı nedir?mümkün önermelerin diğer adı nedir?günlük dilde nasıl nasıl formüle edilirler? Kipliği hangi zarfla sağlanır?bir örnek vererek açıklayınız?

9)önermeler arası ilişkiler hangi önermeler üzerine kurulu bir ilişkidir?

10)bu dört temel öermeleri sayabilir misiniz?

11)bu dört temel önerme üzerinde kaç türlü ilişki vardır sadece dalarını söyleyiniz?

12)karşı olum ilişkisi kaç çeşittir sadece adlarını söyleyebilir misiniz?

13)karşıtlık nedir kaç çeşittir örnek veriniz?

14)altıklık çelişiklik nedir açıklayınız?

15)Döndürme nedir kaç çeşittir sadece adlarını söyleyiniz?

16)döndürme de amaç nedir açıklayınız?

17)düz döndürme nedir düz döndürme de nicelik değişirmi örnek veriniz?

18)dört temel önermeye gore düz döndürmeyi açıklayınız?

19)düz döndürmede asıl önerme doğru ise her zaman önerme düz döndürme işlmei yapıldıktan sonar doğru sonuç verir mi örnek veriniz?

20)düz döndürme hangi mantığa dayanır açıklayınız?

21)bu aksiyomlar bize neyi gösterirler tikel olumsuz önermenin düzdöndürmesinin olmadığını nerden anlarız?açıklayınız?

22)ters döndürme nedir?ters döndürmenin aşamalarını açıklayınız?

23)dört temel önermeye gore ters döndürmeyi sırayla açıklayınız?

24)tikel olumlunun ters döndürmesi neden olmaz?

25)tikel olumsuzun düz döndürmesi neden olmaz açıklayınız?

KIYAS

KIYASIN TANIMI VE YAPISI

En az iki öncül ve bir sonuçtan oluşan dedüksiyonlara kıyas denir. Başka bir ifadeyle, kıyas, öncü! olarak verilmiş önermelerden bir sonuç çıkarma işlemidir. Aristoteles zorunlu sonuç veren kıyasları tanımlamıştır. çünkü tüm kıyaslar, zorunlu sonuç verınezler. Konu içinde mümkün 256 kıyas kipi bulunduğunu, fakat bunlardan ancak 19 adedinin zorunlu sonuç verebildiğini göreceğiz.

KIYAS

KIYASIN TANIMI VE YAPISI

KIYASIN TERİMLERİ:

Bir basit kıyasta yer alan önerınelerde üç terim bulunur. Bu terimlerden ikisi (ölümlü ve Aristoteles) hem öncüllerde hem sonuçta, birisi ise (insan) yalnızca öncüllerde yer alır.

ORTA TERİM:

Yalnızca öncüllerde yer alıp sonuçta yer almayan terime orta terim denir.

BÜYÜK TERİM:

Sonuçta yer alan terimlerden yüklem konumundaki terime büyük terim denir.

KÜÇÜK TERİM:

Sonuçta özne konumundaki terime küçük terim adı verilir.

KIYAS

KIYASIN TANIMI VE YAPISI

KIYASIN TERİMLERİ:

Bir basit kıyasta yer alan önerınelerde üç terim bulunur. Bu terimlerden ikisi (ölümlü ve Aristoteles) hem öncüllerde hem sonuçta, birisi ise (insan) yalnızca öncüllerde yer alır.

ORTA TERİM:

Yalnızca öncüllerde yer alıp sonuçta yer almayan terime orta terim denir.

BÜYÜK TERİM:

Sonuçta yer alan terimlerden yüklem konumundaki terime büyük terim denir.

KÜÇÜK TERİM:

Sonuçta özne konumundaki terime küçük terim adı verilir.

KIYASIN ÖNERMELERİ:

BÜYÜK ÖNERME:

Terimlerin aldıkları adlara bağlı olarak, büyük terimi içeren öncüle büyük önerme (büyük öncül),

KÜÇÜK ÖNERME:

küçük terimi içeren öncüle küçük önerme (küçük öncül) denir.

KIYAS ÇEŞİTLERİ

1) BASİT KIYASLAR

İki öncü! ve bir sonuçtan oluşan kıyaslara basit kıyaslar denir. Basit kıyaslar, tüm kıyas çeşitleri için temeli oluştururlar ve dedüksiyonların en iyi örnekleri sayılırlar.

A) KESİN KIYASLAR

Kıyasın sonucu öncüllerde anlam bakımından bulunup da şeklen bulunmazsa bu kıyasa kesin kıyas denir. Kesin kıyaslar da kendi içlerinde ikiye ayrılırlar: 1- Yüklemli kesin kıyaslar, II- Koşullu kesin kıyaslar.

1) YÜKLEMU KESİN KIYASLAR

Yüklemli önerınelerden (basit önerınelerden, kategorik önerınelerden) yapılan kıyaslara denir. Bunlara kategorik kıyas adı da verilir. Klasik mantıkta en çok kıyaslarla ilgilenildiğini söylemiştik. Yüklemli kesin kıyaslar ise kıyaslar içerisinde en çok ilgilenilen çeşit olmuştur.

YÜKLEMU KESİN KIYASIN KURALLARI

1)Her kıyasta, büyük, küçük ve orta diye üç terim bulunmalıdır.

2)Orta terim sonuçta yer .almamalıdır.

3)Orta terim iki öncülde de tikelolarak alınmaz.

4) Sonuç daima öncüllerin zayıfına bağlıdır. (Burada "zayıf' sözcüğüyle, olumsuzluk ve tikellik kastedilmiştir.) Yani öncüllerden biri olumsuzsa sonuç olumsuz, biri tikelse sonuç tikelolur.

5) Büyük ve küçük terimlerin öncüllerdeki kaplamı ne kadar ise sonuçta da ondan fazla olamaz.

6)İki olumsuz öncülden sonuç çıkmaz.

7)İki tikelden sonuç çıkmaz.

8)Öncüller olumlu ise sonuç olumsuz olmaz.

YÜKLEMLİ KESİN KIYASIN KİPLERİ VE BİÇİMLERİ

2) KOŞULLU KESİN KIYASLAR

Koşullu kesin kıyaslar ya yalnızca bitişik koşullu veya aynk koşullu ya da koşullu önerınelerle yüklemli önerınelerden yapılan kıyaslardır. Örneğin; koşullu önerınelerden oluşan aşağıdaki kıyasta, öncüller bitişik koşullu önerıne olduklanndan sonuç da bitişik koşulludur.

Her ne zaman ısı artarsa metaller genleşir.

Her ne zaman yaz gelirse ısı artar.

O halde, her ne zaman yaz gelirse metaller genleşir.

KOŞULLU KESİN KIYASLAR,

a. İki öncülü de ayrık koşullu,

b. Öncüllerden birisi bitişik koşullu diğeri yüklemli,

c. Öncüllerden birisi aynk koşullu diğeri yüklemli,

ç. Öncüllerden ikisi de bitişik koşullu,

d. İkilem, olmak üzere kendi içinde çeşitlere ayrılırlar.

Aşağıda ikilem üzerinde durulacaktır.

İKİLEM

İkilem (dilernma), koşullu kesin kıyasların en karmaşık çeşididir. Ayrıca kendi içinde oldukça çok çeşidi vardır. Çok bilinen ikisi aşağıdadır.

1)YAPICI İKİLEM

2)YIKICI İKİLEM:

İkilemlerin bu çeşitlerinde büyük öncül "ve" eklemiyle birleştirilmiş iki koşullu önerıneden oluşur. Küçük öncül büyük öncülün bileşenlerinin öznelerini veya yüklernlerini olumlar ya da olumsuzlar. Sonuç, buna bağlı olarak olumlu "veya olumsuz bir önerıneolur. Aşağıda karmaşık yapıcı ikilem ile karmaşık.yıkıcı ikilem örnekleri bulunmaktadır.

YAPICI İKİLEME ÖRNEK:

Para kazanırsan geçimini sağlarsın ve ailene katkıda bulunursan onur duyarsın. Hem para kazanıyorsun hem ailene katkıda bulunuyorsun. Hem geç imini sağlıyorsun hem onur duyuyorsun.

YIKICI İKİEME ÖRNEK:

Bir işteçalışırsam öğrenimimi sürdÜfernem ve para kazanamazsam geçinernem. Ne öğrenimimi sürdürebiliyorum ne geçinebiliyorum. Ne çalışıyorum ne para kazanıyorum.

B) SEÇMELİKIYASLAR

Seçmeli kıyaslar, sonucun kendisinin veya karşıtının, öncüllerde hem şekil hem anlam bakımından bulunduğu kıyaslardır. Seçmeli kıyaslarda; öncüllerin biri koşullu diğeri yüklemli önerıne veya her iki öncül koşullu önerıne olabilir. Birinci öncülün her zaman koşullu önerıne olması gerekir. Bu nedenle birinci öncüle koşullu öncül, ikinci öncüle seçmeli öncül denir.

1)KOŞULLU ÖNCÜLÜ BİTİŞİK KOŞULLU OLAN KIYASLAR

Bu kıyaslarda ikinci öncül, birinci öncülün ön bileşenini veya art bileşenini olumlar veya olumsuzlar. Buna göre dört kıyas ortaya çıkar:

a.Şimşek çakıyorsa gök gürler.

Şimşek çakıyor.

O halde gök gürler.

b.Yağmur yağarsa sokaklar ıslanır.

Yağmur yağmıyor.

O halde, sokaklar ıslanmıyor.

c. Yağmur yağıyorsa şemsiye açılır.

Şemsiye açılıyor.

O halde, yağmur yağıyor.

ç.hava bulutlu ise yağmur yağar.

yağmur yağmıyor.

O halde hava bulutlu değildir.

2)KOŞULLU ÖNCÜLLÜ AYRIK KOŞULLU OLAN KIYASLAR

Yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında, burada da dört kıyas imkam olduğu anlaşılır: Yani ikinci öncül, aynk koşullu bir bileşik önerme olan birinci öncülün ön bileşenini veya art bileşenini olumlar veya olumsuzlar. Sonuç, buna bağlı olarak, birinci öncülün bileşenlerinin kendileri veya karşıtları olarak çıkar.

a.Yarın deniz dalgalı veya sisli olacak.

Yarın deniz dalgalı olacak.

O halde, yarın deniz sisli olmayacak.

b.Ahmet çalışacak veya dinlenecek.

Ahmet çalışmayacak.

O halde, Ahmet dinlenecek.

c.Deniz dalgalıdır veya sislidir.

Deniz sislidir.

O halde, deniz dalgalı değildir.

ç. Sınav sözlü veya yazılı olacak.

Sınav yazılı olmayacak.

O halde, sınav sözlü olacak.

DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1)kıyas nedir tüm kıyaslar zorunlu sonuç verir mi

2)genel olrak kıyaslar kaç grupta toplanır sadece adlarını söyleyiniz?

3)basit kıyası nedir ve en önemli özelliğini belirtiniz?

4)bir kıyasta kaç terim bulunur terimlerin özelliklerini belirtiniz?

5)orta küçük büyük terimi açıklayınız? Kıyasta önermeler neye göre ad alırlar açıklayınız? 6)basit kıyaslar kaça ayrılır sadece adlarını söyleyiniz?yüklemli kesin kıyas nedir kaça ayrılır açılayınız?

7)yüklemli kesin kıyasın özelliği nedir mantıktaki önemini belirtiniz?

yüklemli kesin kıyasın kurallarını sayınız?

9)kip nedir kıyas biçimi neyi ifade eder bir kesin kıyasta sonuç öneremesindeki terimlerin durumu nedir açıklayınız?öncüllerdeki terimlerin durumlarını açıklayınız? Kıyasın biçimini aslında ne belirler?toplam kaç geçerli kıyas vardır?

10)koşullu kesin kıyaslar hangi önermelerle yapılan önermelerdir kaç çeşit koşullu kesin kıyas vardır adlarını söyleyiniz?

15)ikilem kıyasın özelliği nedir kaç çeşidi vardır en önemli ikisinin adı nedir? 16)yıkıcı ikilem ikilem hangi bağlaçtan oluşur büyük öncül ile küçük öncül arasındaki ilişki nasıldır olumlu veya olumsuz olması neye bağlıdır yapıcı ikileme ve yıkıcı ikileme örnek veriniz?

17)seçmeli kıyaslar nasıl meydana gelir seçmeli kıyasları oluşturan önermelerin özelliği nasıldır açıklayınız?birinci öncülün ne olması gerekir koşullu öncül ve seçmeli öncül nasıl oluşur açıklayınız?seçmeli kıyaslar kaça ayrılır koşullu öncüllü bitişik ve ayrık koşullu önermeleri açıklayınız?

2) BİLEŞİK KIYASLAR

İkiden fazla öncüle sahip kıyaslara bileşik kıyaslar denir. Bunlar iki veya daha fazla kıyası içerirler.

b. Bütün omurgalılar hayvandır.

c. Bütün insanlar omurgalıdır.

d. Bütün insanlar hayvandır.

e. Bütün akıllılar insandır.

f. Bütün akıllılarhayvandır.

A)ZİNCİRLEME KIYAS

Zincirleme kıyas art arda gelen birçok basit kıyastan oluşur. Zincirleme kıyaslar ikiye ayrılır.

1)) GERİ GİDEN ZİNCİRLEME KIYAS

Birkaç basit kıyastan oluşn bir zincirleme kıyasta sonuç önerınesi, birinci öncülün öznesi ile son öncülün yüklemini içeren bir önerıne ise bu tür kıyasa geri giden zincirleme kıyas denir

2)İLERİ GİDEN ZİNCİRLEME KIYAS

Bir zincirleme kıyasta, bir önceki basit kıyasın sonucu bir sonraki basit kıyasın büyük öncülü durumundaysa, buna ileri giden zincirleme kıyas denir. İleri giden zincirleme kıyasta sonuç, son öncülün öznesi ile ilk öncülün yüklerninden oluşan bir önerıne olur

B) YAĞMA ZİNCİRLEME KZYAS (SORİT)

Birkaç basit kıyastan oluşan bir zincirleme kıyasta sonuç önermesi, son öncülün öznesi ile birinci öncülün yüklemini içeren bir önerme ise bu tür kıyasa yzğma zincirleme kzyas denir.

Bütün hayvanlar canlıdır. Bütün omurgalılar hayvandır. Bütün memeliler omurgalıdır. Bütün insanlar memelidir. (O halde) Bütün insanlar canlıdır.

Örnekte görüldüğü gibi son öncül olan "Bütün insanlar memelidir." önermesinin öznesi "insanlar" ile birinci öncül "Bütün insanlar canlıdır." önermesinin yüklemi "canlıdır", zincirleme kıyasm sonuç önermesi olan "Bütün insanlar canlıdır." önermesini oluşturmuşlardır. Örnekte, sonuç önermesinin yüklerninin, geriye doğru gidildiğinde, kıyasm ilk öncülünün yüklemi olduğu görülmektedir. Ayrıca ileriye doğru giden yığma zincirleme kıyaslar da vardır.

C)KARMA (HULJL) KIYAS:

Bir kesin kıyas ile bir seçmeli kıyasın birleşmesinden oluşan kıyaslara karrma (hulfi) kıyas denir. Olmayana indirgeme yoluyla kanıtlamada kullanılır. Bu kanıtlama yolunda, kanıtlanması istenen önermenin karşıt halinin olmazlığı gösterilir ve buradan önermenin doğruluğuna hükmedilir. Örneğin; "Bir şey kendini yoktan var edemez." önermesinin doğruluğunu, aşağıdaki şekilde kanıtlarız:

1. Bir şey doğru değilse karşıtı doğru olur ki bu karşıtı kendini yoktan var etmiş olur.

2. Bir şey kendini yoktan var etmişse onun önceden yok iken var olmuş olması gerekir.

3. O halde kanıtlanması istenen önerıne doğru olmazsa bir şeyin

yok iken var olduğunu kabul etmek gerekir.

c. Bir şey yok iken var olamaz.

5. Öyleyse bir şey kendini yoktan var edemez.

Karma kıyasta birinci kıyas kesin, ikincisi ise seçmeli bir kıyastır.

Birinci kıyasın sonucu koşullu öncül olarak alınmış ve bu öncülün sonurtu sunun (art bileşeninin) karşıt hali seçmeli öncül olmuştur.

3. DÜZENSİZ KIYASLAR

Gerekli koşulları taşıyan bir kıyasa tam kıyas veya düzenli kıyas denir. Bir kıyas kip (sıralanım) bakımından en az iki öncül ve bir sonuçtan oluşmahdır. Böyle bir kıyasta biçim (konum) bakımından önerınelerde zaten orta, büyük ve küçük terimler mevcuttur. Bu koşullara tam uymayan kıyaslara, eksik kıyas veya düzensiz kıyas denir. Bunlar da kendi içlerinde iki çeşide ayrılır:

A)ENTİMEM (EKSİK ÖNERMELİ KIYAS)

Kıyaslarımızı zihnimizde tam olarak kurınuş olsaɫ da konuşma dilinde çoğunlukla tam kıyas halinde ifade'etmeyiz, ya öncüllerden birini ya da sonucu dile getirmeyiz. İşte, öncüllerden birini ya da sonucu dile getirmeden yapılan kıyaslara entimem (eksik önermeli kıyas) denir. Entimemler, dile getirilmeɹen önerıneye göre aşağıdaki üç halde olurlar.

1)BİRİNCİ SIRADAN ENTİɭEM:

ilk öncülü dile getirilmemiş bir kıyastır. Örneğin; "Düşünüyorum; öyleyse varım." derken, ilk öncülünü dile getirmediğimiz bir kıyas yapmış oluruz. Burada dile getirilmeyen ilk öncül "Bütün düşünenler vardır." önerınesidir. İlk öncülü yerine koyarakȬ bu entimemi bir tam kıyas haline şöyle getiririz:

Bütün düşünenler vardır ................................................ dile getirilmemiş birinci öncüɬ

2)İKİNCİ SIRADAN ENTİMEM, ikinci öncülü dile getirilmemiş bir kıyasa denir. Örneğin; "Bütün düşünenler vardır; ben de varım." derken, ikinci öncülünü dile getirmediğimiz bir kıyas yapmış oluruz. Burada dile getirilmeyen ikinci öncül "Ben düşünüyorum.Ȣ önermesidir. İkinci öncülü yerine koyarsak, bu entimemi bir tam kıyas haline şöyle getiririz:

Bütün düşünenler vardır ..

Ben düşünüyorum ..................................................... dile getirilmemiş ikinci öncül , Ben vanm.

3)ÜÇÜNCÜ SIRADAN ENTİMEM:

sonuç önermesi dile getirilmemiş bir kıyastır. Örneğin; "Bütün düşünenler vardır; ben düşünüyorum." derken, sonucunu dile getirmediğimiz bir kıyas yapmış oluruz. Burada dile getirilmeyen sonuç önermesi "Ben vanm."dır. Sonucu yerine koyarsak, bu entimemi bir tam kıyas haline şöyle getiririz:

Bütün düşünenler ardır.Bende düşünüyorum .Ben varım …….dile getirilmemiş sonuç.

B) KANITLI KIYAS

Bir kıyasta öncüller kanıtlan ile birlikte ifade ediliyorsa, bu kıyasa kanıtlı kıyas (epikerem) denir.

1. öncül : iradelerini kullanamayanlar amaçlannı gerçekleştiremezler. çünkü hem arzulannın esiri olurlar, hem başkalarının isteklerine tabi kalırlar. Amaçlarını gerçekleştiremeyenler mutlu değildir. çünkü mutluluk amaçlann gerçekleştirilmesine bağlıdır. O halde, iradelerini kullanamayanlar mutlu değildir.

DERSİ ANALAMAYA YÖNELİK SORULAR:

1)bileşik kıyas nelerden oluşur kaç çeşittir açıklayınız? Zincirleme kıyas hangi kıyaslardan oluşur kaça ayrılır geri giden zincirleme kıyas neleredn meydana gelir geri giden zincirleme kıyas nelerden meydana gelir açıklayınız?örnek veriniz?

2)yağma zincirleme kıyas nedir örnek veriniz karma kıyas nedir örnek veriniz nelerden meydana gelir?karma kıyasta doğruya nasıl ulaşılır örnek veriniz?

3)düzensiz kıyas neye denir kaç çeşiitir entimen nedir kaç çeşittir açıklayınız?

4)kanıtlı kıyas nedir nelerden oluşur açıklayınız?

SEMBOLİK MANTIK:

“Ahmet ve Mehmet çalışkandır”

ρ ^ (ana eklem) q

“Ahmet veya Mehmet çalışkandır”

ρ V (ana eklem) q

“Ahmet çalışır ise üniversiteyi kazanır”

ρ =>(ana eklem) q

“Ahmet ancak ve ancak çalışırsa üniversiteyi kazanır.”

ρ <=>(ana eklem) q

üniversiteyi kazanamaz.

˜ q

^ (tümel evetleme mantık değişmezi)

V(tikel evetleme mantık değişmezi)

=>(ise değişmezi)

<=>(ancak ve ancak değişmezi)

˜(değilleme mantık değişmezi)

. .(o halde anlamına gelir)

Yukarda görüldüğü gibi önermeler iki yargı bildirir ve bağlaclarla birbirine bağlıdır.yani önermeler bileşik bir önermelerdir.zaten sembolik mantık bileşik önermeler için geçerli olup sonucun geçerlimi tutarlımı tutarsızmı eşdeğermi olduğunun semboller yardımıyla bulunmasıdır.sembolleştirilmedeki amaç ise günlük dildeki yanlış anlamalardan doğan karışıklığın önüne geçmektir.

MANTIK DEĞİŞMEZLERİNİN DOĞRULUK TABLOLARI:

1)TÜMEL EVETLEME( ^):

Ve bağlacıyla bağlı bir tümel evetleme önermesinde iki önerme de aynı anda doğru doğru değeri alırsa sonuçta doğru onun dışındaki bütün sonuçlar yanlış çıkar.tablosu aşağıda toplu halde verilmiştir.

2)TİKEL EVETLEME(^) :

Veya bağlacıyla bağlı tümel evetleme önermesinde iki önermeden bir doğru olursa sonuçta doğru olur.sadece ikisi birden yanlış olunca sonuç yanlış olu.diğerlerinde sonuç doğrudur.tablo su aşağıdadır.

3)KOŞUL(=>) ÖNERMESİ:i

İse bağlacıyla birbirine bağlı iki önermeden birinci önerme yanlış olduğu zaman sonuçta yanlış olur.Diğerlerinde sonuç doğru olur.tablosu aşağıdadır.

4)ANACAK VE ANCAK(<=>) ÖNERMESİ:

İki önermeden ikisi yanı anda ya yanlış ya da doğru olduğu zaman önerme doğru sonuç verir.onun dışında yanlış sonuç verir.tablosu aşağıdadır.

DOĞRULUK TABLOSU:

ρ	q	^	v	=>	<=>
D	D	D	D	D	D
D	Y	Y	D	D	Y
Y	D	Y	D	Y	Y
Y	Y	Y	Y	D	D

SEMBOLİK MANTIK YARDIMIYLA ÖNERMELERİN TUTARLILIK GEÇERLİK EŞDEĞERLİLİĞNİN VE ÇIKARIMIN SONUCUUNUN DENETLENMESİ:

1) BİR ÖNERMENİN TUTARLILIĞIN DENETLENMESİ:

Yapılan çözümleme sonucunda sonuç tablosunda en az bir doğru önerme varsa bu önerme tutarlıdır.

2)BİRDEN FAZLA ÖNERMENİN TUTARLILIĞININ DENETLENMESİ:

Ayrı yarı yapılan çözümlemede iki önermenin sonuç tablosu karşılaştırılır.aynı sütunda bir kere bile doğru doğru sonucu varsa bile önerme tutarlıdır.

2)GEÇERLİLİĞİN DENETLENMESİ:

sonuç tablosu hepsi doğru ise

3)EŞDEĞERLİLİĞİN DENETLENMESİ:

İki önerme aynı sütunda aynı doğruluk değerine sahipse.

4)ÇIKARIMIN GEÇERLİLİĞİNİN DENETLENMESİ:

Verilen iki önerme ve tümel evetleme bağlacıyla bağlanır bu sonuç önermesi ise ise balacıyla bağlanıp çözümleme yapılır.sonuç tablosunun hepsi doğru ise sonuçta doğrudur.yoksa yanlıştır.(örnek çözün)

ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE:

Çözümleyici çizelge yardımıyla denetleme yapmakla doğruluk tablosuyla denetleme yapmak aynı sonucu verir.yani yapılan işlem aynıdır.sadece çözümleyici çizelge doğruluk tablosundan artı olarak;

1.niceleme mantığında da uygulanma şansı vardır

2.doğruluk tablosuyla yapılan işlemler önerme eklemi sembolleri ve bileşen sayıs̱ arttıkça işem yapmak zorlaşır.çözümleyici çizelge ile daha kolaydır.

3.ayrıca çözümleyici çizelge ile daha hızla ve güvenli sonuca ulaşmak mümkündür.

çözümleyici çizelge ile çözümleme kuralları doğruluk tablosunun kurallarından yola çıkılarak yapıḻr.

ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE KURALLARI İKİYE AYRILIR:

1. TEMEL ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE KURALLARI:

2. TÜRETİLMİŞ ÇÖZÜMLEYİCİ KURALLARI:

Çözümlenecek önermenin tümel evetleme veya tikel evetleme önermesi haline dönüştürülmesidirç(de Morgan kuralı)

DE MORGAN KURALLARI:

ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE İLE DENETLEMEDE İZLENCEK YOL:

1.önce önerme tikel evetleme yada tikel evetleme önermesi haline getirilir.

2.sonra bu önermelerden tümel evetleme önermesi tikel evetleme önermesinden işlem sırası olarak hep önce çözülür.sonra tikel evetleme önermesi çözümlenir.

3.çözümlenemez yani çekirdek yani P gibi gibi tek önermeler kalıncaya kadar çözümlenir.

4.son olarak aynı yol üzerinde çekirdek önermeler karşılaştırılır.birbirinin çelişiği olan önermelerin bulunduğu yol kapalı diğerleri açıktır.kapalı olan yola X açık olan yola ise hiçbir şey konmaz ve işlem tammalnır.

ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE İLE:

1.BİR ÖNERMENİN TUTARLILIĞI:

Çözümleme sonunda birtek açık yol varsa tutarlıdır.

2.BİRDEN FAZLA ÖNERMENİN TUTARLILIĞI

Önermeler alt alta yazılıp çözümlendikten sonra tek bir açık yol varsa önermeler tutarlıdır yoksa tutarsızdır.

3.ÖNERMENİN GEÇERLİLİĞİ

Önermenin değillemesi alınıp çözümlendikten sonra bütün yollar kapalı ise önerme geçerlidir yoksa geçersiz bir önermedir.

4.ÖNERMELERİN EŞDEĞERLİLİĞİ:

Önce önermeler karşılıklı koşul önermesyle birbirine bağlanır sonra değillemesi alınır çözümleme yapılır.çözümleme sonunda bütün yollar kapalı ise önermeler eşdeğerdir.

5.ÇIKARIMIN GEÇERLİLİĞİ

Verilen iki öncül önerme alt alta yazılır sonuc önermesi ise bunların altına yazılır ama sonuç önermesinin değili alınıp çözümleme yapılır.çözümleme sonunda bütün yollar kapalı ise çıkarım geçerlidir.(örnek çöz)

NİCELEME MANTIĞI:

Bütün insanlar ölümlüdür.

Ahmet de insandır.

O halde Ahmet’te ölümlüdür.

İnsan,ölümlü,Ahmet terimleri arasında kaplamsal bir ilişki vardır.örneğin sonuç önermesindeki Ahmet ölümlüdür yargısındaki Ahmet teriminin kaplamı ,bütün insanlar ölümlüdür önermesindeki insan teriminin kaplamından8niceliğinden)daha geniş olamaz.görülɤüğü bu türden denetlemeleri ancak niceleme mantığı yapar.Çünkü:özne ve yüklemi tek tek ele alıp sembolleştirir.örnek.

Bütün insanlar (a) ölümlüdür(F).

Yani Fa şeklinde hem yüklem hem de özne ayrıntılı bir şekilde sembolize edilmiştir. Görüldüğü giɢi niceleme mantığında yüklemler büyük harflerle(F G B gibi) özneler ise küçük harflerle(a b c d e gibi).Yukarda ki ifade tümel bir ifadedir. niceleme mantığı tümel ve tikel önermeleri inceler.Tümel ifadeler işareti ile gösterilir.tikel olanlarda işareti ile gösterilir.

Bütün insanlar ölümlüdür.(Fa)(birli yüklemli önerme))

Ahmet de mehmette insandır.(Gbc)(ikili yüklemli önerme)

O halde Ahmet’te mehmette ölümlüdür.(Fbc)(ikili yüklemli önerme)

Hava bulutlu ise yağmur yağar.

Fa = > Gb olur.

AÇIK ÖNERME:x y z gibi bilinmeyen ifadeler içeren önermeler.

KAPALI ÖNERME:doğruluk değeri olan önermeler.

EVREN:bilinmeyenler için geçerli ifadelerin tümü

GERÇEKLEME:özellemenin doğru olması

ÖZELLEME:

“X filozftur” X(açık önerme)

E:{plataon,Sokrates,ali,hüseyin} parantez içi evreni oluştuıur.

“ahmet bir filozoftur” özelleme

“platon filozoftur” gerçekleme

X yerine evrendeki değerleri yerine koymamız özelleme özellemenin doğru olması ise gerçekleme olur.

Bu ifade şu anlama gelir.bazı X ler için Fxr.Sembolik ifade ile: xFx(tikel niceleyici)

Eğer her X için evrendeki bütün değerler gerçeklenmiş olsaydı ozman ifade:

Her X için Fx dir. Yani sembolik ifade olarak: xFx (tümel niceleyici)

NİCELEME MANTIĞINDA ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGE KURALLARI:

1.NiCELEME DEĞİLLEME KURALI:

Tümel önermenin değillemesinin tikel önermeye tikel önermenin değillemesinin tümel önermeye dönüştürülmesini sağlayan kurallardır.

A.TÜMEL NİCELEYİCİNİN DEĞİLLEME KURALI:

xFx= x Fx

B.TİKEL ÖNERMENİN DEĞİLLEME KURALI:

xFx= x Fx

2.ÖZELLEME KURALI:

1.TÜMEL ÖZELLEME:

xFx=Fa

2.TİKEL ÖZELLEME:

xFx=Fa

NİCELEME MANTIĞINDA ÇÖZÜMLEYİCİ ÇiZELGE YARDIMIYLA DENETLEME:

Aşağıdaki işlem sırayla uygulanır.

1.Tümel veya tikel niceleyici değilleme kuralları.

2.alt alta yazma kuralı

3.Tikel özelleme kuralı

4.Çatal açma kuralı

5.tümel özelleme kuralı.

DENETLEMELER:

1.ÖNERMENİN TUTARLILIĞININ DENETLENMESİ:

Çözümleme sonunda bir açık yol var ise tutarlıdır.

2.BİRDEN FAZLA ÖNERMENİN TUTARLILIĞININ DENETLENMESİ:

Üst üste yazılarak çözümleme yapılır aynı doğruluk değeri bir kere bile aynı anda varasa tutarlıdır.

3.ÖNERMELERİN EŞDEĞERLİLİĞİNİN DENETLENMESİ:

Çözümleme sonunda çıkan sonuç aynı ise eşdeğerdir.

4.ÖNERMELERİN GEÇERLİLİĞİNİN DENETLENMESİ:

Değili alınan önermede bütün yollar kapalı ise önerme geçerlidir.

5.ÇIKARIMIN GEÇERLİLİĞİNİN DENETLENMESİ:

Kurallar uygulandıktan sonra bütün yollar kapalı ise çıkarım geçerlidir.

ÇOK DEĞERLİ MANTIK:

Çelişmezlik ve üçüncü halin imkansızlığı ilkesi mantıkta iki ihtimalin olduğunu söyler.Buda D ve Y şeklindedir.yalnız bir şey vardır ki oda bir şeyin doğruluğunun ve yanlışlığının dışında belirsizlik hali taşımasıdır.Bu belirsizlik halidir.

ikiden fazla değer olabileceğine göre iki üç ve daha fazla da değer olabilir.Buna biz çok değerli mantık diyoruz.Çok değerli mantık daha çok mantığın uygulamalı alanlarıyla alalakalıdır.Buda en çok kendini doğa bilimlerinde gösterir.

Çok değerli mantık iki değerli mantığın kulandığı mantık değişmezlerinin aynısını kullanır.sadece onda doğruluk tablosu değişiktir.O da doğruluk tablosunda D ve Y dışında B(belirsizlik) ihtimalinin eklenmiş olmasıdır.

Mesela bir önerme için doğruluk tablosu şöyledir.

KİPLİK MANTIĞI:

Kiplik mantığı daha çok mantığın doğa bilimlerine uygulanma yönüyle alakalı olup mantığın çok değerli mantıkta da olduğunu gördüğümüz gibi uygulamalı yönüyle alakalıdır.

Kiplik önermenin yalın zorunlu mümkün yönleriyle alakalıdır(daha önce gördük).Kiplik mantığı ise bunlardan sadece zorunlu ve mümkün üzerinde durur.

KÜİPLİK DEĞİŞMEZLERİ(sembolleri):

ZORUNLU:

MÜMKÜN:

kiplik mantığı bundan önce gördüğümüz bütün mantık değişmezlerini içine alır.yani onlardan tamamen farkı değildir.sadece onlara zorunlu ve mümkün değişmezlerini ilave eder.Ayrıca kiplik mantığındaki önermeler bileşik önerme konumundadırlar.

ÖZDEŞLİK MANTIĞI:

Özdeşlik mantığı niceleme mantığını içine alır.ona özdeşlik ilkesine bağlı kalınarak geliştirdiği kendi mantık değişmezlerini ekler.Böylelikle ortaya özdeşlik mantığı çıkar.

Özdeşlik ilkesinin uygulanmasıyla ortaya çıkmıştır.bir şeyin neye özdeş olabileceğiyle alakalıdır.sembolü = işaretidir.a=b şeklinde gösterilir.

Örnek:

İstanbul(a) Türkiye nin en büyük kentidir(b). a=b yani İstanbul türkiyenin en büyük kenti olmasına özdeştir.Burda istanbulda türkiyenin en büyük kentidir sözüde aynı nesneyi işaret etmektedir.zten bu yüzden özdeştirler.o zaman bir şeyin özdeş olması onlaron aynı nesneyi işaret ediyor olmalarına bağlıdır.mesela Ahmet ahmettir derken iki Ahmet farklı şeyi işaret ediyor olabilir.bu yüzden özdeş olmayabilir.

VARLIK MANTIĞI:

Varlık mantığı adından anlaşılacağı üzere var olması bu dünyada başka dünyalarda da mümkün olan ama doğruluğu bu dünyaya bağlı olarak belirlenen bir mantıktır.bütün olası dünyayı içine aldığı için bütün maɮtık(varlık niceleme özdeşilk) çeşitlerinide içine geniş bir alanı vardır.İşaret.:E! dir.Vardır diye okunur.Gerçek dünyada varsa doğru yoksa yanlış değerini alır.

ÖRNEK:

1)”E! İzmir ɫenti” 2)”E! cadı “ birinci önerme doğru değerini alır ikinci önerme ise yanlış değerini alır.

MANTIĞIN UYGULAMA ALANLARI

MANTIĞIN ELEŞTİREL DÜŞÜNMEYE VE AKILCI TARTIŞMYA UYGUALNMASI

MANTIK FELSEFESİ(BU KISIMLAR KİTAPTAN OKUNCAK)