PSİKOLOJİYE GİRİŞ:
Psikoloji dersinin anahtar kavramı diyebileceğimiz bütün psikolojiyi özetleyecek kavram “davranış”tır.Psikoloji insan davranışlarını inceler.Ama hangi davranışı?Tabi ki gözlenebilen ve ölçülebilen davranışı.Yoksa somut verilere dayanmadığı için bilim olamazdı.
4-DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM:
Aynı zamanda bunlara bihevyoristte denir.Bu yaklaşım insanın neler duyduğu ve düşündüğü ile ilgilenmezler.Çünkü bunlar görecelidir.Objektif olarak gözlenebilirliği ancak bize uyarıcı tepki şeklinde ortaya çıkan gözlenebilen insan davranışı verir.Davranışı etkileyen unsurlar kontrol altında tutulursa insan davranışı da kontrol altına alınabilir.Kullandıkları yöntem:Gözlem ve deney.Temsilcileri:John Watson(1878-1958)İvan Pavlov(1849-1936)Skinner(1904-1990)Edward Thorndike(1874-1949)
5-PSİKO DİNAMİK EKOL:
Yaklaşıma göre insan davranışlarının kökeninde bilinçaltı yatar.biliçaltı insanın bilmediği istek ve duygularının oluştuğu yerdir.Bilinçaltı çözülürse davranışlarımızda çözülür ve anlaşılır. Bilinç farkında olduğumuz yanlarımızdır.Bilinç öncesi bulanık bilgilerden oluşur.Yöntemi:Deneysel ve psikanaliz. Temsilcileri:Sigmund FREUD (1856-1939)
6-HÜMANİSTİK YAKLAŞIM:
Gestal psikoljisi ile hümanistik felsefeden etkilenmişler -dir.Temelinde insan vardır.İnsanın besin güven sevgi saygı gibi ruhsal ve toplumsal ihtiyaçları vardır.Bir önceki ihtiyaç doyurulmasa birey bir sonrakine geçemez.İnsan davranışları özgür ve güvenli bir ortamda gelişir. Yöntemi: İçgözlem Temsilcisi: Maslow(1908-1970)
7-BİLİŞSEL YAKLAŞIM:
Biliş:insanı tanımaya yönelik zihinsel etkinliktir.İnsanı anlamak için dikkat algı bellek düşünme gibi bilişsel işlevi deneysel yöntemlerle incelemek gerekir.İnsan algılayan düşünen anlamlan- dıran bir varlıktır.İnsan düşünen bir hayvandır.Çocuğun gelişimi de bilişsel süreçlere dayanır.Yöntem:……………. Temsilcileri:Jean Piaget(1896-1980)
8-BİYOLJİK YAKLAŞIM:
Davranışları anlamak için biyolojik unsurları anlamak gerekir.Biyoloji psikoloji sosyoloji den yararlanmak gerekir..Beyin ile davranış arasında sıkı bir ilişki olduğu görülmüştür. Yöntemi: Deneysel. Temsilci:Adolf MAYER(1866-1950)
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1-Psikolojinin anahtar kavramı nedir? Neden?
2-Psikoloji neyi inceler?
3-Psikoloji hangi davranışı inceler.?
4-Neden gözlenebilen ve ölçülebilen davranışı inceler.
5-psikolojinin amaçları nelerdir açıklayınız?
6-Psikolojide neden birden çok ekol ortaya çıkmıştır.
7-yapısalcılara göre insan davranışları nasıl anlaşılır?temsilcileri kimlerdir kullandıkları yöntem nelerdir?
8-Bireyin çevreye uyum süreciyle kimler daha çok ilgilenmişlerdir?Psikolojinin konusu onlara göre ne olmalıdır? Kullandıkları yöntemi ve temsilcilerinin adlarını söyleyiniz?
9-Geştaltçılara göre yaşantı nasıl bir şeydir?karmaşıklık nerden kaynaklanır temel prensipleri nedir?yöntemleri nelerdir? temsilcileri kimlerdir?
5-Davranışçı yaklaşımın diğer adı nedir bunlar neyle ilgilenmezler.neden?
6-hangi davranışı incelerler?neden?davranışçı yaklaşıma göre insan davranışı nasıl kontrol altına alınabilir.
7-Davranışçı yaklaşımın kullandığı yöntem temsilcilerinin adları nelerdir?
8-Psikodinamik ekole göre insan davranışlarının kökeninde ne yatar.?Bilinçaltı nedir?bilinçaltının önemi nedir?Bilinç biliç öncesi nedir?Temsilcileri kimlerdir? Yöntemi nedir?
9-Hümanistik ekol nelerden etkilenmiştir.Temelinde ne vardır?insanın hangi ihtiyaçlarına önem verirler?Bu ihtiyaçların önemi nedir?İnsan davranışları nasıl bir ortamda gelişir?Yöntemleri ve temsilcilerinin adları nelerdir?
10-Biliş nedir?Bu ekole göre hangi bilişsel işlevleri incelemek gerekir,kullanılan yöntem nedir.İnsanı nasıl tanımlamaktadırlar.yönyemleri ve temsilcileri nelerdir?
11-Biyolojik yaklaşıma göre davranışları anlamak için ne yapmamız lazım?neyden yararlanılmalıdır.Davranışla ne arasında bağ kurulmuştur.yöntemi nedir? temsilcileri kimlerdir?
2.DERS:
ÇAĞDAŞ PSİKOLJİDE UZMANLIK ALANLARI:
Psikolojide uzmanlık alanları ikiye ayrılır.
A)DENEYSEL ALANLAR:
1)SOSYAL PSİKOLOJİ:
Bireyin grup içindeki davranışlarını inceler.Birey tek başıma farklı toplum içinde farklı davranır.
2)GELİŞİM PSİKOLOJİSİ:
Gelişen bir bireyde hangi yaşında hangi davranışlarının ortaya çıkacağını inceler.
3)EĞİTİM PSİKOLOJİSİ:
Hangi konunun kime nasıl anlatılacağını inceler.
4)DENEYSEL PSİKOLOJİ:
Davranışların fizyoljk yönünü inceler:Deneyle bilimsel doğrulara ulaşmaya çalışır.
5)PSİKOMETRİK PSİKOLJİ:
Ölçmeye dayalı bir alandır.Mesela zeka ile kişilik arasındaki ilişkiyi ölçer.
B)UYGULAMALI ALANLAR:
1)KLİNİK PSİKOLOJİ:
Psiko-somatik(psikoljik kaynaklı psikolojik rahatsızlık) hastalıkların tedaviyle ilgilenir.
2)Okul psikolojisi:
Okuldaki başarıyı artırmanın yollarına bakılr.
3)Endüstri ve ticaret:Çalışma koşullarının psikoljik verlerle daha da verimli hale getirilmeye çalışılır.
4)HUKUK VE ASKERLİK:
Psikolojik verilerde suçluyu bulmada askerlikte daha iyi verim almada kullanılır.
5)SPOR VE SANATTA:
Başarılı bir sanatçın ve sporcu için gerekli psikoljik unsurları araştır.
ÇAĞDAŞ PSİKOLJİDE YÖNTEMLER:
BİLİNMESİ GEREKEN KAVRAMLAR:
1) HİPOTEZ:
Doruluğu henüz ispatlanmamış geçici veya kalıcı düşünce.
2)TEORİ:
Doğruluğu hipotezden daha fazla olan yaslar bütünü.
3)TÜMEVARIM:Tek tek olay ve nesnelrden yola çıkarak genel doğrulara ulaşmak demektir.
4)TÜMDENGELİM:Genel doğrulardan hareketle özel doğrulara ulaşmak demektir.
PSİKOLOJİDE YÖNTEMLER ÜÇE AYRILIR:
A)BETİMLEYİCİ VE TANIMLAYICI:
1-TARAMA YÖNTEMİ:
a)TEST:
Bireyin bilgi ve becerilerini ölçmek için hazırlanmış çalışmalardır.
b)ANKET:
Belirli bir konuda ilgili kişilerin görüş ve düşüncelerinin alınmasından oluşur.
2-GÖZLEM:
a)İÇGÖZLEM:
Kişinin kendisi hakkındaki düşüncelerinden oluşur.
b)DIŞGÖZLEM:
Kişiyi bir başkasının inceleme altın almasıdır.
3)GÖRÜŞME:
Karşılıklı konuşma yoluyla bireylerin duygu ve düşüncelerinin saptanması.
4-VAK’A OLAY İNCELEMESİ:Kişinin hayatını etkileyen geçmişte başından geçen olayları araştırır.
B)KORELASYONEL YÖNTEMLER:
Davranışı etkileyen değişkenlerin ilişki dercesine korelasyon denir.Korelasyonun kelime anlamı bağıntı ilişki anlamına gelir.İki değer arasında ilişki varsa korelasyon olumlu veya olumsuz olur.olumlu yönde ise korelasyon pozitif olumsuz yönde ise korelasyon negatiftir.Bütün korelasyonlar +1,0,-1 aralığındadır.Pozitif yüksek korelasyon varsa +1’e çok yakın negatif yüksekse -1’e çok yakındır.Örneğin:şişman olmak ile ders çalışmak arasında hiçbir ilişki yoktur.İlişki nötr dür.
C)DENEYSEL YÖNTEMLER:
Deneysel yöntemler psikolojide bilim adamlarının kesin sonuca ulaşabilmek için değişkenleri kontrol altında tutmalarıdır.Bu değişkenlerle belirlenmeye çalışır.
DEĞİŞKEN:
Bireyin davranışlarını etkileyen unsurlardır.Davranışları etkileyen unsurlar değişebilir oldukları için değişken adını alırlar.İkiye ayrılırlar.
1-BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN:
Deneyde etkisi araştırılan yani davranışı etkileyen unsur.
2-BAĞIMLI DEĞİŞKEN:
Bağımsız değişkene göre değişen unsurdur.Örnek:Üniversite gençliğinin siyasal eğilim nedenlerinden bir tanesi de ekonomik bozukluklardır.Burada ki ekonomik bozukluklar üniversite gençliğinin davranışını etkilediği için bağımsız değişken.Üniversite gençliği de bağımlı değişkendir.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1-Psikolojide uzmanlık alanları kaça ayrılır açıklayınız?
2)Deneysel alanlara neler girer açılayınız?
3)Uygulamalı alanlara neler girer açılayınız?
4)hipotez teori tümevarım tümdengelim nedir açıklayınız?
5)psikolojide yöntemler kaça ayrılır açıklayınız?
6)betimleyici ve tanımlayıcı yöntemler kaça ayrılır açıklayınız?
7)tarama yöntemi kaça ayrılır açıklayınız?
gözlem nedir kaça ayrılır açıklayınız?
9)Görüşme nedir kaça ayrılır açılayınız?
10)Vaka incelemesi nedir açıklayınız?
11)korelasyonel yöntem nedir kaç çeşittir adlarını söyleyerek örnek vererek açıklayınız?
12)deneysel yöntem nedir değişken nedir değişken çeşitlerini açıklayarak örnek veriniz?
3.DERS:
ÜNİTE II
ORGANİZMA VE ÇEVRE İLİŞKİLERİ:
ORGANİZMA VE ÇEVRE:
İnsan zorunlu olarak bir çevrede yaşar.Çevreden gelen ve organizmayı etkileyen bu unsurları psikoloji bilmek zorundadır.
ORGANİZMA:her türlü canlı varlığa denir.Bu anlamada insan hayvan birer organizmadır.
ÇEVRE:Organizmanın varlığını sürdürdüğü alan.
FİZİK UYARICILARIN ORGANİZMAYI ETKİLEMESİ:
UYARICI:Organizmayı yani duyu organlarını harekete geçiren etkene denir. Güneş ışığı ses v.s
UYARIM:uyarıcıların organizmayıetkilemesi.Örneğin;Güneş ışığını hissetmek
TEPKİ:Uyarıcılardan etkilenen organizmanın yaptığı davarnışlardır.örneğin:Sıcaktan rahatsız olan bir insanın serinlemeye çalışması.
DUYUM: Organizmaya dışardan ve içerden gelen uyarıcıların alınması sürecidir.Örneğin.Gül kokusu uyarıcı gülün kokusunun alınması ise duyumdur.
NOT:Her uyarıcı duyum oluşturmayabilir.Örneğin bir insan yüksek sesle bağırsa bile biz bazen o insanı duymayabiliriz.
DUYUM EŞİĞİ:Uyarıcının organizma tarafından alınmaya başalandığı alt ve üst sınıra denir.Örnek.İnsan 20 ile 20.000.000 frekans aralığını duyar.Bu aralık duyum eşiğidir.
AŞIRI UYARILMA:İç ve dış uyarıcıların organizmayı normalin üstünde uyarmasıdır.Aşırı sesten yorulmak.
YETERSİZ UYARILMA:İç ve dış uyarıcıların organizmaya gereğinden az gelmesi.Ders anlatan bir öğretmenin sesinin yeterince çıkmaması.
UYUM:Organizmanın yaşamını sürdürebilmesi için çevreye adapte olmasıdır.
DENGELEME:Aşırı ve yetersiz uyarılma sonucunda bozulan uyumun yeniden sağlanmasına denir.
ALIŞMA :Duyu organlarına gelen uyarıcının bir müddet sonra fark edilememesine denir.Örnek:insan parfüm kokusuna bir müddet sonra alışır.
DUYARSIZLAŞMA:organizmaya gelen uyarıcıların anlamını yitirmesidir.Üst üste farklı parfüm kokladığımızda Parfüm kokularının bir müddet sonra tamamen birbirine karışması.
İHTİYAÇ : Organizmada eksikliğin ortaya çıkması. Örnek:acıkmak
DÜRTÜ :eksiklikten dolayı organizmanın rahatsız olması.açlığa dayanamamak.
GÜDÜ:Rahatsız olan organizmanın ihytiaycını gidermeye yönelmesi.
GÜDÜLENME(MOTİVASYON):ihtiyacını giderip rahatlaması
GÜDÜ TÜRLERİ:
1-FİZYOLOJİK GÜDÜLER:
1-fizyolojiktir.
2-doğuştandır
3-yaşam boyu devam ederler
Örnek:açlık susuzluk dinlenme uyku fizyolojik ihtiyaçlara girer.
2-SOSYAL GÜDÜLER:
1-sosyal güdüler sadece insan da vardır
2-Çoğu davranışlarımızın kökeninde sosyal güdüler yatar.
3-Sosyal güdüler fizyolojik güdülerden daha güçlüdür.
4-kişiden kişye göre değişir.
Örnek:Bağlılık güvenlik sevgi özgürlük makam mevki
GÜDÜLENMİŞ DAVRANIŞIN GÜDÜLENMEMİŞ DAVRANIŞTAN FARKI:
1-Güdülenmiş bir kişinin amacı vardır.Güdülenmeyen kişinin bir amacı yoktur.
2-Güdülenmiş davranış insanı yorabilir.Yani enerji harcatır.Güdülenmeyen biri yorulmaz yani tembeldir.
3-Güdülenmiş bir insanı davranışları bellidir.yanidavranışlara yön verir.Güdülenmeyen birisi ne yapacağını nasıl davranacağını bilemez.
İÇGÜDÜ:
Öğrenilmeden kazanılan bir türün bütün bireylarinde aynı oan davranışa denir.Özellikle hayvanlar içgüdüsel davranır.İnsanlarda içgüdüsel davranabilir.İçgüdüde öğrenme olayı yoktur.Örnek.kuşun yuva yapması göç etmesi yavrusuna bakması
ALGI NEDİR:
Duyumların yorumlanarak anlamlı hale getirilmesine denir.Örnek:kulağımıza gelen ses uyarıcısının arkadaşımıza ait ses olduğunu anlamamız algıdır.Görme işitme tatma koklama algısı.
ALGIDA ORGANİZASYON:
Değişik uyarıcıların bir bütün halinde algılanarak anlamlı hale getirilmesine denir.Örnek:müzikten çıkan sesleri ayrı ayrı notalar halinde algılamayız.Bir bütün yani güzel bir şarkı olarak algılarız.
ALGIDA ORGANİZASYONU ETKİLEYEN ETMENLER:
1-ŞEKİL-ZEMİN(FİGÜR/FON):
nesneleri algılarken arka plan nesneleri algılamamızı etkiler.Mesela doğaya bakarken gökyüzü bir fon doğa ise figür olur.Fon figürü ortaya çıkarır.
2-BENZERLİK:
Birbirine benzer uyarıcılar birbirleriyle ilişkiliymiş gibi algılanır.
Örnek:Yolda yürüyen aynı forma giymiş iki öğrenci sanki araların- da bir ilişki varmış gibi algılanır.
3-YAKINLIK:
Yakın olan nesneler aralarında ilişki varmış gibi algılanır.Otobüs durağında Tanımadıkları halde birbirine yakın duran iki insan sanki aralarında bir ilişki varmış gibi algılanır.
4-DEVAMLILIK:
Birbirini devamı ibi görünen nesneler algılayışımızı etkilerler.örnek dağda ip şeklinde dizilmiş askerleri biz ip gibi çizgi halinde algılarız.
5-ZITLIK:
Zıtolan nesneler daha çabuk algılanır.örnek.uzunlu boylu birinin yanında kısa boylu.
6-SİMETRİ:
Birbirleriyle simetri oluşturan nesneler daha çabuk algılanır.
7-TAMAMLAMA:
Nesnelergörünüşte tam olmasa da bazen nesneleri zihnimizde tamamlarız.örnek Atatürk ün gölgeli resminde yüzünün yarısı gözükmez ama biz onu zihnimizde tamamlarız.
ALGI DAYANAĞI:
Algılamamızı etkileyen daha önceki bütün yaşantı ve öğrenmelere denir.
ALGIDA BÜTÜNLÜK:
organizmaya gelen uyarıcıların organize edildikten sonra bütünleştirilmeye çalışılmasına denir.
ALGIDA DEĞİŞMEZLİK:
Nesneler farklı görünmelerine rağmen biz onları hep aynı algılarız.Üç şekilde meydana gelir.
1-ŞEKİL:Nesneler gözümüze nasıl gözükürse gözüksün biz yenide zihnimizde onları oldukları gibi algılarız.örnek:Bir madeni parayı dönderdiğimiz de şekli değişmiş gibi görürüz.ama biz onu yinede olduğu gibi algılarız.
2-BÜYÜKLÜK:Nesnelerin olduğundan farklı görünmesine rağmen biz yinede onları aynı büyüklükte algılarız.örnek uzaklaştıkça küçülen uçak gözümüzde nokta gibi görünse de biz yinede onu olduğu büyüklükte algılarız.
3-RENK:Yine renk olarak farklı görünse de olduğu renkte algılarız.Gece kırmızı olan arabanın rengi siyah görünmesine rağmen biz yinede onu kırmızı olarak algılarız.
ALGIDA DERİNLİK:Bazı nesnelerin büyüyor bazı nesnelerinde küçülüyormuş gibi görünmesine denir.Örnek:Yolun daralıyormuş gibi görünmesi.
ALGIDA SEÇİCİLİK:Organizmaya gelen uyarıcıların birden fazla olmasına rağmen içlerinden sadece bazılarının algılanmasına denir.Örnek:ÖSS ye çalıaşan birinin kırtasiyeden sadece öss ye yönelik kitapları görmesi.
ALGI YANILMALARI:
1-YANILSAMA:Olan bir şeyi olduğundan farklı görmek.
Örnek.Hortumu yılan sanmak.
2-HALLİSİNASYON:Olmayan bir şeyi varmış gibi görmek.Örnek:takip edildiğini zannetmek.
YANILSAMA VE HALLİSİNASYONUN FARKI:
1-Yanılsamada uyarıcı vardır uyarıcı da yoktur.
2-Yanılsama normal Hallisinasyon anormal insanlarda görülür.
3-Yanılsamada aynı uyarıcı aynı yanılsamaya sebep olur.Hallisinasyonda olmaz.
ALGIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
1-İÇ ETMENLER:
uyarıcını şiddeti büyüklüğü tekrarı.
2-DIŞ ETMENLER:
Meslek ilgi ve ihtiyaçlar
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)Psikoloji organizma ve çevre konusunu neden inceler?
2)Organizma nedir örnek veriniz?
3)Çevre nedir kaç çeşittir açıklayınız?
4)Uyarıcı uyarım tepki duyum duyum eşiği alt eşik üst eşik uyum dengeleme alışma duyarsızlaşma kavramlarını açıklayınız?
5)ihtiyaç dürtü güdü kavramlarını açıklayınız -güdülenme güdü çeşitleri nelerdir açıklayınız -güdü çeşitleri arasındaki farkları söyleyiniz-Güdülenen bir davranış ile güdülenmeyen bir davranış arasındaki farkları söyleyiniz-İçgüdü nedir kimlerde görülür insan içgüdü ilişkisini açıklayınız-İçgüdüye örnek veriniz- ?
6)Algı nedir duyumdan farkı nedir örnek veriniz?-Algıda organizasyon nedir örnek verip algıda organizasyonu etkileyen unsurları açıklayınız?
7)algı dayanağı algıda bütünlük algıda değişmezlik nedir algıda değişmezliği etkileyen faktörler nelerdir-Algıda derinlik algıda seçicilik nedir açıklayınız?
8)algı yanılmaları kaç çeşittir Hallisinasyon sanrı arasındaki farklar nelerdir?
9)Algıyı etkileyen etmenleri söyleyerek açıklayınız?
4.DERS:
ÜNİTE 3
ÖĞRENME,,BELLEK,DÜŞÜNME
ÖGRENME;
Geçmiş yaşantılar sonucunda, davranışlarda meydana gelen değişmeyi ve yeni davranış biçimlerinin kazanılmasına denir.Ancak meydana gelen her değişme öğrenme olmaz.ÖR;Felç geçiren bir insanda kalan davranış değişikleri öğrenme ile elde edilen bir davranış değişikliği değildir.
ÖRENME ÇEŞİTLERİ
1-KLASİK KOŞULLANMA YOLUYLA ÖĞRENME;
Bu görüşü savunan Rus İvan Plavlov’dur.Köpekler üzerinde yaptığı araştırmalarda, et uyarıcısına koşullanan köpeğim,etten hemen sonra duyduğu zil sesine koşullandığı duymuştur.Her zil sesi çaldığında köpeğin ete gösterdiği davranışın aynısını zile de göstermeye başlamıştır.Böylelikle köpek zil sesine koşullanmış olur.
Buradan hareketle bir kişinin bir yemeği sevmesinin sebebi koşullanma olabilir.Daha önce o kişi o yemeği yerken sürekli veya tesadüfen midesi bulanarak o yemeği yemişse her defasında o yemeği görünce artık midesi bulanır.Yani sevmediği yemek uyarıcısını görünce mide bulantısı davranışı ortaya çıkar.
2-EDIMSEL KOŞULLANMA;
Organizmanın istenen tepkiyi vermesinden sonra doğal uyarıcı ödül ve ceza verilerek oluşturulan davranış değişikliğine denir.Klasik koşullanmada organizma uyarıcıyı gördükten sonra davranışta bulunur.Ama edimsel koşullanmada davranışı gösterdikten sonra ödül veya ceza verilir.Bu şekilde hayvanlarda istenen davranış istenen davranış değişikliği elde edilmiş olur.
KLASİK KOŞULLANMA VE EDİMSEL KOŞULLANMA ARASINDAKİ FARKLAR
1-Klasik koşullanmada ödül vardır.Edimsel koşullanmada hem ödül hem ceza vardır.
2-Klasik koşullanmada ödül davranışlardan önce verilir.Edimsel koşullanmada davranış değişikliği olduğu zaman verilir.
3-Klasik koşullanmada organizma pasiftir.Edimsel koşullanmada ise aktiftir.
GENELLENME:
Bir uyarıcıya koşullanmış organizma benzer uyarıcılar verildiğinde aynı tepkiyi göstermeye başlarsa buna koşullanmanın genellenmesi denirdenir.ör; dişçiye çocukken giden bir kişi beyaz önlüklü herkesten korkmaya başlar.Beyaz önlük uyarıcısı genelleşmiş olur.
AYIRT ETME
genelleşmiş olan davranışın bir ay tarafından fark edilerek artık genellemeden vazgeçmesidir.Ayırt etme genellemenin tam tersidir.ör;bir ay ütün beyaz önlüklerin dişçi olmadığını ayırt eder her beyaz önlükten korkmamaya başlar.
SÖNME DAVRANIŞI
Artık koşullanmış davranışın son bulmasıdır.ör; küçükken beyaz önlüklü dişçiden korkan bir çocuğun artık hiçbir beyaz önlüklü doktorlardan korkmamasıdır.
2-MODEL OLARAK ÖĞRENME
Model olarak öğrenme’de birey beğendiği kişileri taklit ederek öğrenir.ör; sevdiği bir öğretmeni gibi ders anlatmak istemesi gibi.Model olarak öğrenmede bireyin model olarak aldığı kişi onun için ya çok önemlidir, yada kendisine çok benziyordur.
3-SEZGISEL ÖĞRENME=
Sezgisel öğrenme aniden birden bire kavrama yoluyla öğrenmedir.
4-MOTOR ÖĞRENME=
Motor öğrenmede bir işin yada becerinin nasıl daha iyi yapılacağını ile ilğili bir öğrenme çeşididir.Motor öğrenme tekrarlama ile daha iyi olur.ör;futbol oynaya bir gencin sol ayağın ıda sağ ayağı gibi kullanabilmesi için her gün şut çalışması yapması motor öğrenmeye girer.
ÖĞRENMEDE TRANSFER=
Eski bildiklerimiz yeni bildiklerimizi olumlu veya olumsuz yönde etkilemesine öğrenmede transfer denir.Olumlu yönde etkiliyorsa olumlu transfer olumsuz yönde etkiliyorsa olumsuz transfer ortaya çıkar.Olumlu transfere ör;iki tekerlekli bisiklet kullanmasını bilen motorsiklet sürmesini çabuk öğrenir.Olumsuz transfere ör;on parmak daktilo bilebilen birinin bilgisayar başında Q klavyeyi kullanmakta zorlanır.
ÖĞRENMEYI ETKILEYEN TEKNIKLER
1-Aralıklı öğrenme her zaman toplu öğrenmeden daha iyidir.
2-Eğer konu uzunsa parçalara bölmek daha kolaylaştırır.Yalnız konunun anlam bütünlüğünü kaybetmemek için konuyu bütün öğrenmek daha yerinde olur.
3-Öğrenmede tekrar öğrenmeyi kolaylaştırır.
4-Hem okuma hem anlatma öğrenmeyi kolaylaştırır.
5-Öğrenen kişi öğrendiklerinin sonucunu bilirse daha verimli olur.
6-Öğrenmeden sonraki faaliyetler zihni yormamalıdır.En doğru şey uyumaktır.
7-Öğrenmede yardım öğrenmeyi olumlu yada olumsuz yönde etkileye bilir.
NOT1=Eğer öğrendiklerimizi yeni durumlara aktarma gücü yani transfer olmasaydı her zaman sıfırdan başlardı.
NOT2=Herkese göre öğrenme tekniği farklıdır.Herkes bu öğrenme tekniğinden kendine uygun olanı seçmelidir.
NOT3=Bireyleriyle anlamlı gibi görünen şeyler daha kolay öğrenilir.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)Öğrenme nedir?
2)Her değişme öğrenmememidir?örnek veriniz?
3)kaç çeşit öğrenme verdır adlarını söyleyiniz?
4)klasik koşullanmanın en önemli temsilcisi kimdir klasik kouşullanmayı izah ediniz?Yemek örneğini kalsik koşullanmayla açıklayınız?
5)edimsel koşullanma nedir klasik koşullanmadan farkını açıklayınız?Özellikle nerde uygulanır?
6)genelleme ayırtetme sönme davranışlarını açıklayınız?
7)model sezgisel motor öğrenmeyi açıklayınız?
8)öğrenmede transfer nedir kaç türlüdür açıklayınız?
9)öğrenmeyi etkileyen faktörler nelerdir?
10)öğrenmede yardımın transferin öğrenme tekniğinin ve anlamlı ögelerin öğrenme üzerindeki etkisini söyleyiniz?
5.DERS:
BELLEK VE BELLEK SÜREÇLERI
BELLEK=
Geçmiş yaşantılarda kazanılan bilgi ve becerilerin saklanması ve gerektiğinde yeniden canlandırılması yetisidir.
ALIŞKANLIK=
İyi öğrenilmiş düşünülmeden gerçekleştirilen otomatik harekettir.
DUYUM BELLEĞI=
Beş duyu organımızla gerçekleştirilen kısa süreli bellektir.ÖRNEĞİN; havanın soğuk olduğunu anlamamız kısa sürede gerçekleşir.Bir müddet sonra bu zihnimizden silinip gider.Yani kısa süreli bellek geçici olarak bilgilerin hafızaya alınmasıdır.Kısa süreli bilgilerin kapasitesi tekrarlama ve gruplama yöntemiyle daha da genişletilebilir.
UZUN SÜRELI BELLEK=
Uzun süreli bilgilerimizin saklandığı kısımdır.ÖRNEĞİN; çok sevdiğimiz birinin hayat boyu adını unutmamak için belleğimize kazırız.Bilgiler uzun süreli belleğe kısa süreli bellekten gelir.Uzun süreli bellekte bilgiler hemen unutulmaz.Bilgi asla yok olmaz.Yıllarca saklanabilir.Bu belleğin geniş bir kapasitesi vardır.
UZUN SÜRELI BELLEKTE BILGILER 3 TEMEL IŞLEVLE BELLEĞE DEPO EDILIR.
1-KOTLAMA-
Nesneler ve semboller ilişki kurarak bilgilerin öğrenmesidir.
2)SAKLAMA:
Bilgisayarın hard-disk’i gibi bilgilerin depolanmasıdır.
3-ÇAĞIRMA (HATIRLAMA)-
Uzun süreli bellekte mevcut olan bilgilerin gerektiğinde bilince çağrılması demektir.
HATIRLAMA=
Önceden öğrenilmiş bilgi ve becerilerimizin gerektiğinde yeniden canlandırılmasıdır.Tanıma ise karşılaşılan bilgi yada nesnenin daha önceden öğrenilmiş olduğunu fark etmektir.Tanıma hatırlamaya göre çok daha kolay gerçekleşir.
UNUTMA VE NEDENLERI;
UNUTMA=
Geçmişte öğrendiğimiz bilgilerin gerektiğinde hatırlanmamasına unutma denir.Unutma bellekteki bilgilerin kaybolması demektir.Bellekten doğru bilgilerin çağrılmasında heyecan etkili olabilir.
UNUTMAYI KOLAYLAŞTIRAN SEBEPLER;
1-Bilgilerin uzun süre kullanılmaması
2-Ket vurma
3-Bastırma
4-Organik nedenler
KET VURMA;
önceden öğrendiğimiz bir bilginin şimdiki bilgilerimizi (ileriye ket vurma) şimdi öğrendiğimiz bir bilginin geçmişteki bilgileri (geriye ket vurma) unutturmasına denir.
BASTIRMA;
Birey hatırlamak istemediği şeyleri bilinç altına atarak rahatlar.
BELLEK GÜÇLENDIRICI YÖNTEMLER
1-Gruplama
2-Benzerlik kurma
3-Mekan işlerinden yaralanarak göz önünden canlandırma ; öğrenmek istediğimiz şeyle mekan arasında ilişki kurarız.Örneğin; bir tarih dersi bilgilerinin tümünü okulumuza katlayabiliriz.
DÜŞÜNME: Düşünme; problem çözme, dil
İnsanın sembol imge kavramları kullanarak bazı olayları zihninden geçirmesi akıl yürütmesi, problem çözmesine düşünme denir.
İMGE;Nesnelerden zihnimizde kalan hayal imajdır.
SEMBOL;Nesneleri hatırlamamızı sağlayan işaretlerdir.
PROBLEM ÇÖZME :Bir engelle karşılaşan bireyin bu engeli aşmak için çıkış yolu bulmasına denir.Bu anlamda bir matematik sorusundan tutunda duygusal olarak içinden çıkmaya çalıştığımız her şey problemdir.
YARATICI DÜŞÜNME:Olaylara alışılmışın dışında bakabilmeye denir.yaratıcı kişiler zekidir bilgi birikimine sahiptirler iyi güdülenmişlerdir öğrendiklerine her zaman şüpheyle bakarlar.
BILINÇ:Bireyin kendi ,ç dünyasından ve çevresinden farkında olmasına denir.Bilincin kaybolduğu durumlar vardır.uyku alkol koması gibi.bilinç bir anlamda uyanıklılık halidir.Zihnin işleyişindeki bir bozukluk bedenin fonksiyonunu da etkiler.Beynimizde har davranışın bir yeri vardır.dokunma ile tatma davranışının zihindeki yerleri farklıdır.
BIYOLOJIK RITM
Bireyin günlük yaşamda uyku saatinin yemesinin içmesinin belli bir saati vardır.bu duruma denir.
insan ömrünün üçte biri uykuyla geçer.insan uykusu 4 aşamadan geçer.bunlar;uyuklama hafif uyku geçiş dönemi derin uyku dur.Hafif uyku dönemi REM uykusudur.Rüyaların büyük çoğunluğu bu dönemde görülür.NREM uykusu ise derin uykudur.Freud’a göre rüya görmemizin en büyük sebebi doyurulmamış istek ve ihtiyaçlarımızdır.Aşırı uyku veya uykusuzluk halinde psikolojik problemlere yol açabilir. NARKOLEPSI(UYKU NÖBETLERI)
Gün içinde bireyin olmadık zamanda uykusunun gelmesine denir.
MEDİTASYON:
yüksek derecede bilinçlilik haline bir sese bir objeye derinlemesine konsantre olmaya denir.meditosyon halinde insan uyuyor gibi görünür ama insanın bilinci en uyanık halini yaşıyordur.Meditasyonun amacı bireyi zihinsel olarak dinlendirmektir.
MEDİTASYON:
Bir kişinin başkası tarafından yapay olarak uyutulup duygu ve düşüncelerinin kontrol altına alınmasına denir.Hipnozun meydana gelmesi için bireyin buna izin vermesi gerekir. Yoksa hipnoz gerçekleşmez.hayal gücü yüksek olanlar daha çabuk hipnoz olurlar.Normal hayatta yaptırılamayan bir şeyin hipnoz dada yaptırılması mümkün değildir. Hipnoz sadece ruh hastası kimselere uygulanır.İnsan isterse beyindeki dalgalanmaların ve bedendeki bozulmaları kontrolü altında tutabilir.böylesi durumlarda iradesi zayıf olanlar çeşitli bağımlılıklar edinirler.bunların en başta geleni madde bağımlılığıdır.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)bellek nedir alışkanlık nedir bellek kaça ayrılır duyum belleği kısa süreli belleğin hafızası nasıl genişletilebilir?
2) uzun süreli belleğin görevi nedir negibi bilgiler burda depo edilir uzun süreli beşllek ile kısa süreli bellek rasında nasıl bir illişki vardır uzun üzun süreli bellekte bilgiler ne kadar süre ile korunur?
3)uzun süereli belleğe bilgiler nasıl depo edilir?Açıklayınız?
4)çağırmöa ile hatırlama arsında nasıl bir ilişki vardır?
5)hatırlama ile tanıma arsında nasıl bir ilişki vardır?fark nedir hangisi kolaydır?
6)unutma nedir unutmatı neler kolaylaştırır?
7)ket vurma nedir kaç çeşiittir açıklayınız?
8)bilgilerin uzun süre kullanılmaması organik unsurlar bastırma ve ket vurma bilgilerimizin unutulmasına nasıl katkıda bulunurlar?
9)bellek güçlendirici yöntemler nelerdir açıklayınız?
10)düşünme imge sembol proplem çözme nedir?
11)yaratıcı düşünme yaratıcı kişilerin özellikleri nelerdir?
12)bilinç nedir zihin ile davranışlarımız arsında nasıl bir ilişki vardır?
13)biyolojik ritm nedir insan hayatının kaçata kaçı uykuyla geçer uyku dönemlerini sayınız?hafif ve derin uyku dönemleri hangileridir açıklayınız?
14)freuda göre göre uyku ile bilkinçaltı arasındaki ilişkiyi açıklayınız?
15)Narkolepsi nedir meditasyon nedir amacı nedir özelliği nedir hipnoz nedir kimlere hipnoz daha rahat yaptırılır normal hatta yaptırılmayan bir şey hipnoz esnasında da yaptırılabilir mi?hipnoz kimlere uygulanır
6.DERS:
ZEKA VE KİŞİLİK
Zeka akıl ve bellek kavramlarıyla karıştırılmamalıdır.
Zeka karşılaşılan yeni bir problemin çözülebilme gücüne yeteneğine zeka denir.
Zekayı açıklayan üç farklı kuram (teori) mevcuttur.Bunlardan ilki bir alanda başarılı olan birey bütün alanlarda başarılı olur görüşü (tek etmen kuramı)
İkinci görüşü göre ise bazı alanlarda başarılı olan bireyler bazı alanlarda başarılı olmayabilir.(çift etmen kuramı)
Üçüncü görüş ise zeka bütün özel ve genel alanların hepsinin toplamında ortaya çıkan bir durumdur.
*Zekanın az yada çok olmasını belirleyen etken nedir sorusuna verilen cevapta üç farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır.Bunlardan kalıtım en önemli olanıdır.daha sonra çevre daha sonra ise tesadüfler etkili olur.Bunlar bir oranlamaya tabi tutulacak olursa zeka üzerinde kalıtım %75 çevre %22 diğer unsurlar ise %3 oranında etkilidir.
* Normal bir bireyde görülen zeka 20 yaşına kadar çok hızlı bir gelişme gösterir.20 yaşından sonra gelişme büyük bir oranda tamamlanır veya yavaşlar.Zeka bölümünü hesaplamak olanaklıdır.Yalnız güvenilir ve geçerli zeka bölümünü hesaplamak çok zordur.
İyi bir zeka testi amacı gerçekleştiren testtir.Testin amacını gerçekleştirilebilmesi içinde testin güvenilir ve geçerli olması gerekir.
Örnek:
6 yaşındaki bir çocuk 4 soru sorulursa 4’ünü yapabilir.
6 yaşındaki bir çocuk kendine sorulan 6 sorudan 3 ünü yapabilir.
6 yaşındaki bir çocuk 7 yaş her 6 sorudan 2 sini yapabilir. Zeka yönünü bilmek kişiyi zekasına göre yönlendirmeyi sağlar.Bunun yanında etkilenme dediğimiz kötü durumları da ortaya çıkarır.
. 6 yaşındaki bir çocuk 8 yaş her 6 sorudan 1 ini yapabilir.
6 yaşındaki bir çocuk 9 yaş her 6 sorudan 0 yapabilir.
4.3=12
3.3=9 30/72=0.4
2.3=6
1.3=3
_______+
30
Zeka Yönünden Özel Gruplar
Zeka Bölümü
0-24(İdiot):2 yaşındaki bir çocuğun zekasındadır.30-40 yaşına kadar yaşarlar.
25-49(Embesil):2 yaşındaki bir çocuğun zekasındadır.Okuma yazma öğrenemezler.
50-69(Moron):7-10 yaş arası bir zekası seviyesine sahiptirler.Moronlar geç kavrama ve sorumluluk almazlar.
70-79(Düşük zekalı) 110-119(İleri zekalı)
80-89(Tutuk zekalı) 120-129(Üstün zekalı)
90-109(Orta zekalı) 130-…(Çok üstün zekalı)
*Bütün zeki olanlar yaratıcıdır diye bir şey yoktur.İnsan zeki olduğu halde yaratıcı olmayabilir.
İyi bir zeka testi amacı gerçekleştiren testtir.Amacını gerçekleştirebilmesi için de güvenilirliğinin ve geçerliliğinin olması gerekir.Bir testin güvenilirliği o testin her yapıldığında genelde aynı sonuçlar vermesine geçerliliği ise testin hazırlanış amacına uygun olmasına bağlıdır.İyi bir zeka testi güvenilir geçerli uygulama esaslarının önceden belirlenmiş olması test normlarının oluşturulmuş olmasına bağlıdır.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)zekanın akıl ve bellek kavramları
ile farkı nedir açıklayınız?
2)zeka nedir açıklayınız tanımlayınız?
3)zekayı açıklayan kaç farklı kuram mevcuttur söyleyerek açıklayınız?
4)zekayı etkileyen faktörler nelerdir söyleyerek oranlarını izah ediniz?
5)yaşa göre zeka gelişim oranlarını izah ediniz?
6)zeka bölümünü hesaplamak kolay olmasına rağmen bu her zaman doğru sonuç vermeyebilir sebelerini söyleyebilir misiniz?
7)zeka bölümünü bilmenin bize faydaları nelerdir söyleyiniz?
8)zeka yönünden özel grupları söyleyiniz?
9)Bütün zeki olanlar yaratıcıdır diye bir şey yoktur bunun sebebini izah ediniz?
10)iyi bir zeka testi nasıl olmalıdır?
11)bir testin güvenirliliği ve geçerliliği ne demektir açıklayınız?
12)İyi bir zeka testinin oluşması için neler yerine getirilmelidir?
7.DERS:
KIŞILIK NEDIR?
Biricik olma ayırt edici olma sürekli ve tutarlı olma kişiliği belirleyici kılan özelliklerdir.Kişilik diğer insanlarda kişiyi ayırt eden sürekli davranış bütününe denir.
Mizaç:doğuştan gelen bir özellik olup bireyin fizyolojik ve duygusal özelliklerini davranışlarına yansıtmasıdır.Karakter ise sonradan kazanılan kişini toplundan aldığı iyi ve kötü yönlerdir.Kişiliği şu şekilde formüle edebiliriz:Kişilik=mizaç+karakterdir
Kişiliği Açıklayan Kuramlar
1.Temel eğilim kuramına göre:kişinin doğuştan getirdiği fiziksel özellikleriyle kişilik arasında sıkı bir ilişki vardır(şişman-zayıf uzun boylu olmasına göre)
2.Öğrenme kuramları:Bunlara göre kişilik yaşanmış tecrübelerden ve öğrenilmiş davranışlardan oluşur.Ödüllendirme ve cezalandırmanın bunda önemli bir yeri vardır Hümanistik ve varoluşcu kuram: olumlu bir kişilik gelşimi için bu ekole göre koşulsuz bir sevgi şarttır.buna göre doğuştan herkes iyidir ve sevgi ile sağlam bir kişilik oluşturulabilir.
Pisikodinamik kuram:Bu kurama göre kişiliği idiego,süperego belirler.
İd : İçimizden gelen iyi ve kötü şeylerin tümü.
Ego : İyi ve kötü duygularımız ve kontrol edebildiğimiz iç benliktir.
Süperego: İnsanın davranışlarını toplum beğenilerine göre kontrol edebilmesidir.
Örneğin; insanın hırsızlık yapma isteği id’in bir yansımasıdır.Ego ise olumsuz isteklerin karşısındaki engeldir.Süper egoda bu isteklerimizi toplum anlayışına göre kısıtlamamızdır.
Ego eğer id’in isteklerine karşı çıkamıyorsa devreye süperego girer.süperegoda bu isteklere karşı koyamazsa o insanda kişilik bozukluğu olur ve karaktersiz bir kişi olur.
Kalıtım (doğuştan gelen) fizyolojik (şişmanlık –zayıflık gibi) bilinçaltı sosyal ve kültürel etmenler kişiliği oluştururlar.
Kişilik testleri:
1. Görüşme: Bir bireyin karşılıklı konuşma yolu ile nasıl bir kişiliği sahip olduğu öğrenilmeye çalışılır.
2. Dereceleme: bu yöntemde bazı özelliklerin kişide hangi seviyelerde olduğunu anlamaya çalışılır.
3. Yazılı testler: Kişi görüşme yolu ile söyleyemediklerini yazarak söylemeye çalışır.
Yalnız burada kişinin samimiyeti çok önemlidir.
Projektif testler: Kişinin yaptığı bir iş ve eylemden yola çıkarak kişiliği saptanmaya çalışılır. Örneğin; resim yapması istenir. Buna göre kişiliği ortaya çıkabilir.
En nihayetinde bütün kişilik kuramları kişiliği tek başına açıklamaya yetmezler. Bunu dışında başka araştırmalar yapılmalı ki kişilik tam olarak ortaya çıksın.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)Kişiliği belirleyici kılan özellikler hangileridir söyleyiniz?
2)kişilik nedir tanımlayınız?
3)mizaç nedir söyleyerek en önemli iki özelliğinin ne olduğunu belirtiniz?
4)karakter nedir belirtiniz?
5)kişiliği formüle etmek gerekirse nasıl formüle ederdiniz söyleyiniz?
6)kişiliği açıklayan kuramlar nelerdir?
7)temel eğilim kuramı psikodinamik kuramın öğrenme kuramı kişiliği nasıl açıklar izah ediniz?
8)kişilik testleri nelerdir açıklayınız?(görüşme dereceleme yazılı projektif testler)
9)kişilik testlerinde çok önemli olan bir şey vardır nedir söyleyiniz?
10)kişiliği tek başıma açıklayan bir kuram var mıdır sizce kişilik nasıl açıklanabilir?
8.DERS:
RUH SAĞLIĞI ve DAVRANIŞ
Ruh sağlığı: ruh sağlığında önemli olan bir şey vardır. O da insan çoğu zaman ruhen hasta olduğu halde hasta olduğunun farkında bile olmaz. Farkına varsa bile bunu kabullenmesi çok uzun bir süre alabilir. Bu arada da hastalık iyice belirtisini göstermiş olur.
Ruh sağlığının tanımı: Normal dışı davranışları veya davranış bozukluğu olmayan kişiler ruh sağlığı açısından sağlıklı bulunurlar. Bir kişinin saçma fikirleri yoksa, arkadaşlarıyla diyaloğu iyiyse, gelecekle ilgili planları varsa ve gerçekleri kabul eden bir yapısı varsa bu insan sağlıklıdır diyebiliriz.
Engelleme: Engelleme organizmanın çeşitli faktörlerinde etkisiyle amacına ulaşmasına denir. Bir insanın beklentisinin gerçekleştirilmemesi durumuna hayal kırıklığı denir. Sürekli engelleme ve hayal kırıklığı içinde olan bir bireyin kişiliği büyük bir yara alır. Strese girebilir, psikolojik problemler ortaya çıkabilir.
Çatışma: İnsanı davranışa yönelten birden fazla güdünün aynı anda etkin olması sonucu, bireyin içlerinden birini seçmekte zorlanmasına neden olur. İnsan psikolojisi üç türlü çatışma yaşar.
1. Yaklaşma – yaklaşma çatışması: bireyin çok istediği iki veya daha fazla şeyden birini seçmek zorunda kalarak gerginlik yaşaması. Örneğin; bir kitap alacak parası olan öğrencinin iki kitabı da almak istemesi bireyi gerginliğe sokar.
2. Kaçınma – kaçınma çatışması: bireyin istemediği iki durumdan birini seçmek zorunda kalması. Örneğin;depremde ailesini kaybeden bir çocuğun halasının yanında da amcasının yanında da kalmak istememesi fakat kalmak zorunda olması.
3. Yaklaşma – kaçınma çatışması: Birey aynı anda hem istediği hem de istemediği bir durumda kalabilir. Mesela bir insan hasta olduğu için hem denize girmeyi ister hem de istemeye bilir.
Organizmanın bozulan yapısının eski haline gelmesine dengeleme (homeastatis) denir. Örneğin ; çok koşup terleyen birinin tuz kaybı nedeniyle başı döner. Bu durunda tuzlu bir şeyleri içmesi gerekir. Ancak bu şekilde mevcut bozulan yapı dengelenebilir. Kişini bir şey yapmak istemesi, gergin olması, kişinin üzerinde baskı hissetmesi streste olduğunu gösterir. Stres engelleme sonucu veya çatışma sonucu bireyin içinden çıkmakta güçlük çektiği durumdur. Stres yaratan faktörler iki çeşittir;
1. Dış (Çevresel) nedenler: Hava, meslek, deprem, savaş, terör gibi insanın dışında olan olaylar bireyde istemese de stres yaratır.
2. İç (psikolojik) nedenler: Algılama biçimi, ergenlik geçici, yalnızlık duygusu, gerginlik, kendisini bir şeylere adayamamak gibi durumlardır. Bireyi olumlu yönde etkileyen strese iyi stres, olumsuz yönde etkiliyorsa eğer buda olumsuz stres’e girer.
İnsan strese karşı iki türlü tepkide buluna bilir. Birincisi kaçmak(stres veren şeyden kaçmak) ikincisi stres veren şeyle savaşmak’ tır. Kaçmayıp stresin üzerine gidildiğinde yani savaşıldığında stres yok olur. Stresten kaçıp onun üzerine gitmediğinizde ise o üzerinize daha da büyüyerek gelir.
Birey eğer stres veya başka bir nedenle organizmasındaki eksikliği psikolojisindeki eksikliği gidermezse kendini korumaya yönelik savunma mekanizmalarına başvurur. Savunma mekanizmaları bireyin içinden çıkamadığı durumlarda ortaya çıkar. Genellikle gerçekte var olmadığı halde onu varmış gibi düşünür veya bilinçaltında bir problemn varsa sürekli unutmaya çalışır, kendisini herhangi bir noktada eksik hissediyorsa ona sahipmiş gibi hayal eder. Aslında savunma mekanizmaları bireyin bir çeşit kendisini kandırmasıdır. Kısa süreli olursa olumlu, uzun süreli olursa çok büyük zararlar verir.
DERSİ ANLAMAYA YÖNELİK SORULAR:
1)Ruh sağlığında çok önemli olan bir şey vardır bunu ne olduğunu söyleyebilir misin?
2)bir insanın ruhen hasta olduğunu bilmemesinin faydalı tarafı olabilir mi?
3)ruh sağlığının tanımını yaparak bir kişiye sağlıklı diyebilmemiz için gerekli özellikleri söyleyebilir misiniz?
4)engelleme hayal kırıklığı nedir ikisini arasındaki fark ne olabilir?
5)sürekli engelleme ve hayal kırıklığı içinde olan bir bireyin gelecekteki durumu hakkında ne söyleyebiliriz?
6)bir birey olarak önümüze sürekli ulaşabileceğimiz sahip olabileceğimiz hedefler koymak neden çok önemlidir?
7)çatışma nedir çeşitleri nelerdir örneklerle açıklayınız?
8)dengeleme stres nedir?stres yaratan faktörler kaç türlüdür söyleyiniz?
9)stres yaratan dış faktörler nelerdir?iç faktörler nelerdir?
10)stres kaça ayrılır açıklayabilir misiniz?
11)strese karşı kaç türlü tepkide bulunulabilir? Açıklayabilir misiniz?
12)bu tepkilerden sizce hangisi doğrudur?
Savunma Mekanizmaları
1.Hayal kurma: Bireyin gerçek hayatta ulaşamadığı isteklerini hayal kurarak gidermesidir. Örnek: müziğe aşırı duyarlı olan birinin kendisini ünlü mir müzisyen olarak hayal etmesidir.
2.Bastırma: Doyurulmamış ihtiyaç ve arzuların yol açtığı rahatsızlığı görmezlikten gelmeye, yokmuş gibi saymaya denir. Başından geçen kötü bir kazayı bireyin hiç hatırlamak istememesi.
3.Mantığa bürünme(âklileştirme) : Kişinin hayal kırıklığını, gerginliğini, bahaneler göstererek azaltmaya çalışmasına denir. Sınavda başarısız olan bir öğrencini ‘’zaten ben bu dersi sevmiyordum’’ demesi gibi.
4.Yansıtma: İnsanın kendisinde ki eksikliklerin başkasında olduğunu söylemesi şeklinde veya kabahatini başarısızlığının sebebini başka olay veya insanlara bağlaması şeklinde ortaya çıkar.
Örneğin: Kopya çeken bir öğrenci “başkaları da çekiyor”der.Güzel yemek yapamayan biride yemek malzemesinin kötü olduğunu söyler.
5. Ödünleme: Bir alanda başarılı ve üstün görünme isteği olduğu halde başarılı olamayan bireyin başka alanda çok başarılı olması.
6.Yüceltme: Doyurulmamış güdülerin bireyi toplumda beğenilen şeylere yönlendirmesine denir.
Örneğin; annelik güdüsüne doymamış bir bireyin üvey evlat edinerek bu duygusunu bastırmaya çalışması.
7.Özdeşim kuramı:Bireyin beğendiği bir kuram veya kişi ile kendini aynı gibi yorumlaması olayıdır.
Örneğin: bir gençin sevdiği bir film yıldızına özenip onun gibi davranmaya çalışması,sacını ona benzetmesi.
8.Yön değiştirme: Bireyin yaşadığı duyguların gerçek kaynağına yönelmediğinde birey başka şeylere yönelebilir.
Örneğin: işyerinde patronundan fırça yiyen birinin patrona bir şey diyemeden bu kızgınlığını evdekilere bağırarak çıkarması gibi.
SAVUNMA MEKANİZMALARI
1)birey ne zaman savunma mekanizmasına başvurur?
2)birey niçin savunma mekanizmasına başvurur?
3)savunma mekanizması asl -ında bireyin bir çeşit kendi -sini aldatmasıdır katıyormu sun neden?
4)savunma mekanizmalarına avunma mekanizmaları desek yanlış söylemiş olurrmuyuz ? neden?
5)savunma mekanizmaların faydası nedir?
6)savunma mekanizmalarını zararı nedir?
7)kendinizden bir savunma mekanizmasına bir örnek vere-bilir isiniz?
8)en az 8 tane savunma mek- anizması sayabilir misiniz?
9)bastırma mantığa bütrünme(aklileştirme) yansıtma ödünleme yüceltme özdeşim kurma yön değiştirme savunma mekanizmalarını açıklayınız?
9.DERS:
DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI VE RUH SAĞLIĞI
Normal ve anormal davranışlarımız (kuramlar) tanımı:
Toplumdaki kişilerin çoğunda gözüken normal olmayan davranışlara anormal davranışlar denir.Davranışlarda aynı şekilde yoğunluğa normal davranışlar,normal yoğunluğa uymayan davranışlara anormal davranışlar denir.Bazı normal olmayan davranışları her insan gösterebilir,önemli olan bu davranışları kısa sürmesidir.Bazı anormal davranışlarda topluma uymaz ama istenilen doğru bir davranıştır.nemli olan anormal davranışları uzun süreli olup ruh sağlığını ve sosyal hayatını etkilememesidir.
Normal kurallara Yaklaşımlar
Anormal davranışlar bazılarına göre çevre etkilerinden,bazılarına göre olumsuz klasik koşullardan,psikolojik etkenlerden,biyolojik etkenlerden ve psikomatik etkenlerden ileri gelebilir.ayrıca sosyal etkenlerin yeride çok önemlidir.
ANORMAL DAVRANIŞLAR
A--.ANKSİYETE Bunaltı,hoş olmayan halinin (endişe) uzun süre devam etmesi.
-- Somotaform bozukluklar
-- Hipokantri
-- Fobi
-- Panik atak
-- Obsesif Kompulsif Bozukluk
1. Somotaform bozukluklar: Kişinin sürekli yakınmalarının olması
2. Hipokantri bozukluklar: Kişinin bütün düşüncelerinin bedensel yakınımlar üzerine yoğunlaşmasıdır
3. Fobi bozukluklar :Nesne ve oluşumlara karşı geliştirilen gerçek dışı korkulardır
4. Panik atak bozukluklar : Çarpıntı,terleme,nefes darlığı,göğüs ağrıları gibi şikayetlerin aynı anda başlayıp yoğun korkuya yol açması.
Not:fobi öğrenmeyle ortaya çıkar.
5. Obsesif Kompulsif Bozukluk : Obseif ;bireyin zihinden uzaklaştıramadığı sürekli tekrar eden düşüncelerdir. Kampusif ise bireyin yapmaktan kendini alamadığı davranışlardır.Bu düşünceleri zihinden uzaklaştıramadığı durumda olumsuz düşünceler meydana gelir.
B—ŞİZOFREN:
Kelime anlamı zihinde yarılmalar olup kişinin dünya ile ilişkilerinin kesilmesi demektir.Aşırı duygusallık bunda önemli etkendir.
C – DUYGU OLUŞUM BOZUKLUKLARI:
Kişi yaşamış olduğu olumsuz durumun uzun süreli ve abartılı olarak etkisinde kalması olayıdır. Mani ve depresyon şeklinde olmaktadır.Kişi sürekli olarak bu iki durum arasında gider gelir. Ya sürekli konuşur,yada sürekli susar.Aşırı suskunlukta suskunluk,durgunluk,karamsarlık ve ilgi kaybı vardır.Mani tipinde ölüm ve intihar düşüncesi baskındır.
ANORMAL DAVRANIŞLARIN TEDAVİSİ
1.Biyolojik-medikal: ilaçlar,elektiroşok,psikosinarji yöntemlerle yapılan tedavi.
2.PsikolojikTedavi:Psikoterapi,psikoanaliz bu yönteme girer.Psikoterapide kişi psikolokla karşılıklı konuşarak iyileştirilmeye çalışılır.Psikoanaliz ise uzun süreli bir terapidir.Kişi
bu tedavide haftalık2-4 seansa katılır.Bu seanslar 2-4 yıl sürebilir.Bütün tedavinin amacı hastaya içgüdü kazandırmaya yöneliktir.
3..Diğer tedavi yöntemlerinde hastadan bir şeyler yapması istenir,böylece duyguların açığa dışa vurulması amaçlanır.
DAVRANIŞ BOZUKLUĞU VE RUH HASTALIKLARI
1)anormal davranış neye denir?
2)anormal davranış hiçbir zaman normal bir insanda görülmez düşüncesi doğrumudur?
3)anormal davranışların davranış bozukluğu sayılabilmesi için ne olması gerekir?
4)topluma uymayan bazı anormal davranışlara yanlış diyemeyiz mesela bunlara bir örnek verebilirmiyiz?
5)bir davranışın anormal davranış sayılabilmesi için gereken şartlar nelerdir?
6)anormal davranışların sebepleri nelerdir?(çevre olumsuz klasik koşullanmadan psikolojik etkenlerden biyolojik psikosomatik etkenlerden sosyal etkenlerden olabilir)
7)anormal davranışları söyleyebilirmisiiz?(1-anksiyete-somatoform hipokondri fobi panik atak obsesif kompülsif bozukluk2-şizofren 3-duygu durum bozuklukları)
8)anksiyete bozukluk ne demektir?anksiyete bozukluklara giren davranış bozukluklarını açıklayınız?
3)şizofren ne demektir en önemli sebebi nedir?
4)duygu durum bozukluğu ne demektir.sebebi nedir?
5)kaç çeşittir açıklayınız?
6-duygu durum bozukluğu olan kişideki özellikleri söyleyebilir misiniz?
7)anormal davranışların tedavisi kaç türlüdür(psikolojik ve biyolojik)
8)biyolojik tedavi yöntemlerini söyleyiniz(ilaç elektroşok psikoşirurşi )
9)psikolojik tedavide kullanılan yöntemleri izah ediniz?(psikoterapi psikoanalizdir)
10)psikolojik tedavinin ilaçla tedaviden farkı nedir.
11)anormal davranışların tedavisinde amaç nedir?
12)içgörü ne demektir açıklayınız?
13)bütün davranış bozukluklarının altında aslında ne yatar?(duygulardaki bozulmalar)
14)bütün davranış bozukluklarının sebebini bir kelime ile sembolleştirseydin ne derdin(duygularımız)
10.DERS:
BİREYİN DAVRANIŞLARINDA SOSYAL ETKİLER
1. Sosyal Davranış
İnsanın içinde yaşadığı toplumdan etkilenerek toplum beklentilerine uygun tepkide bulunmasına sosyal davranış denir. Bir kişinin aynı olaylara evde farklı dışarıda farklı bulunması bir sosyal bozukluk değil sosyal davranışa örnektir.
Sosyal psikoloji ; bireyin grup içindeki davranışlarını inceler. Konusu sosyal davranıştır.
Psikoloji ise sadece insanın davranışlarını inceler.
2. Sosyal etki
Bireyin diğer birey yada gruplarla yaptığı etkileşim sonucu ortaya çıkan davranış farklılaşmasıdır. Sosyal etki neticesinde bireyde uyma davranışı meydana gelir.
Sosyal etkiye neden olan etkenler:
1. Grupta olmanın etkileri
2. Grup normlarının (kural) oluşumu
3. Uyma davranışı
4. İkna olma
5. İtaat etme
Birey bir grup içinde olduğu zaman tek başına tek başına olduğundan daha farklı davranarak sosyalleşir. Grup içindeki normlar bireyi toplumsal anlamda ortak bir davranış sergilemesine vesiledir. Bir birey içinde bulunduğu gruba güveniyorsa gruba ters düşmemek için grubun yanlış bildiği kararlarını bile gruptan yana olumlu şekilde kullanabilir. (Uyma davranışı) Bireyin başka bireylerin etkisiyle tutum ve davranışlarında değişiklik yapmayı kabul etmesine ikna olma denir. Böylelikle birey sosyalleşmiş olujr. Yani toplum sallanmış olur.
İkana olmada
1- mesajın
2- mesajı verenin
3- mesajı dinleyenlerin özellikleri büyük önem taşımaktadır.
Mesaj verenin inanılır, sempatik, sevilme özelliklerinin olması gerekir.
Mesajın özellikleri :örneğin; mesaj verilirken yazılı veya sözlü olması etkili olabilir.
Mesajı dinleyenlerin özellikleri: mesajı dinleyenlerin kendine olan güvenleri, zekası, mesajın onlara uygunluğu büyük bir etkendir.
İtaat etme(Boyun eğme): bir insanın başkaları öyle istiyor diye bir davranışta bulunmayı kabul etmesine denir. Ödül, ceza, tehdit itaat etmeyi arttırır.
BİREYİN DAVRANIŞLARINDA SOSYAL ETKİLER
1-Sosyal davranış nedir açıklayınız?
2-Bir kişinin evde farklı okulda farklı davranması davranış bozukluğuna girer mi?
3-bir davranışın davranış bozukluğu halini alabilmesi için nelerin gerçekleşiyor olması gerek açıklayınız?
4-Sosyal psikoloji neyi inceler konusu nedir?Psikoloji ile karşılaştırınız.
5-sosyal etki nedir sosyal etki neticesinde ne gerçekleşir.
6-Sosyal etkiye neden olan olan etmenleri söyleyiniz?(grupta olmak uyma davranışı ikna olma itaat etme)
7-Birey nasıl sosyalleşir.grup içindeki normlarla sosyalleşme arasında nasıl bir ilişki vardır?
8-Bireyin gruba güvenmesi ne gibi sonuçları da beraberinde getirir?açıklayınız?
9-İkna olma ne demektir sonucunda ne gerçekleşir açıklayınız?
10-İkna olma da etkili olan unsurlar nelerdir?(mesaj mesajı veren mesajı dinleyenler)
11- İkna olma da etkili olan unsurları açıklayınız?
12-İtaat etme(boyun eğme)nedir sebebini belirtiniz?
BİREY GRUP İLİŞKİLERİ ve LİDERLİĞİ
Küçük gruplar ve çeşitleri
Grup; Belirli ortak amacı ve ilişkileri olan insan birlikteliklerine denir. İnsan çeşitli ihtiyaçlarını karşılayabilmek için bir yada birden fazla grupla ilişki içinde olabilir. Her birliktelik grubu oluşturmaz.
Grup oluşturmanın şartları;
1. iki yada daha fazla insanın bir arada olması gerekir.
2. ortak amaçların olması gerekir.
3. karşılıklı anlamlı ilişkiler içinde olması gerekir
4. ilişkinin belli bir süre devam etmesi gerekir
Grup çeşitleri :
Üye sayısına göre gruplar
1. Küçük gruplar (oyun-aile grupları)
2. Büyük gruplar (şehir-millet)
Süreli bakımdan :
1. Geçici gruplar (mevsimlik işçiler)
2. Sürekli gruplar (aile,akrabalık vs.)
İlişki gruplarına göre:
1. Birincil gruplar
2. İkincil gruplar
Grup bireyin amaçlarını gerçekleştirmek, ortak duygu paylaşımı, tutumlarının gelişmesi, kendine güven duygusunun ve verimliliğin artmasına sosyalleşmesini artmasına vesile olur.
Liderlik ve Çeşitleri
1. Kişisel liderlik nedenleri: Zeki, uyumlu, dışa dönük, etkileyici, güven veren. Örneğin; Atalar.
2. Ortamsal liderlik özellikleri: Lideri, toplumu, ihtiyaç ve beklentileri belirtir.
3. Otokratik (otoriter): Baskıcı diktatör tarzı liderlik.
4. Demokratik: Bu liderin görevi demokratik, hukuk ve kurallarla belirlenmiştir.
Grup içindeki ilişkilerin özellikleri hemen, hemen bireyin tutumlarına aynen yansıya bilir.
Tutumlar ve Önyargılar
Tutumlar: Bireyin bazı diğer kişi ve kurumlarla ilgili düşünce, duygu, davranışlarını etkileyen eğilime denir. Tutumlar duygu düşünce ve davranışlarla meydana gelir.
Önyargı: Bir konuda bilgiden çok duyguya dayalı olumlu yada olumsuz bir yargıdır.
Tutum ve Davranış İlişkisi
Bireyin nesnel bir tutuma sahip olduğunu ancak davranışlarından yola çıkarak anlayabiliriz.
Tutumların değişmesi: Evde bireyin yaşadığı zihinsel çelişkidir(örnek :alkol) yükleme kuramına göre ise, bireyin yapmış olduğu davranışın sebebinde anlaşılma isteği vardır. Bir insan tutumlarının yaşamın ilk döneminde de varolduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu tutumların oluşma nedeni toplum içindeki ilk algılamalarıdır.
BİREY GRUP İLŞKLERİ
1-Grup nedir insan neden gruplarla ilişki içine girer.
2-Her birliktelik grubu meydana getirir mi grup olmanın şartları nelerdir?
3-Grup çeşitleri nelerdir?
4-Üye sayınsa göre grupları açıklayınız?
5-süreli gruplar hangileridir*
6-İlişki türüne göre grupları açıklayınız?
7-grubun bireye ne gibi faydaları vardır açıklayınız?
LİDERLİK
1-Kaç türlü liderlik vardır söyleyiniz?
2-Kişisel liderlik nedenleri nelerdir(zeki uyumlu dışa dönük etkileyici güven veren)
3-Ortamsal liderlik nedir?
4-otokratik(otoriter)liderin özellikleri nelerdir?(baskıcı diktatör)
5-demokratik liderin özellikleri nelerdir?
6-tutum nedir nelerden meydana gelir?
7-önyargı nedir?
8-Tutum ve davranış ilişkisini açıklayınız?
9-tutumların değişmesinin sebepleri nelerdir?
Gençlik dönemi ve ergenlik gelişimi
Çocuklukla yetişkinlik arasındaki döneme gençlik dönemi denir. (ergenlik Dönemi) Yalnız genç insan gençliğinin önemini bilmez. Örneğin ; Atalay Yörükoğlu ’’Gençlik Gençliğin eline bırakılmayacak kadar değerlidir’’der.
11-14 Yaşlarındaki gençte; boy ve kiloda artış kol ve bacaklarda büyüme olur sesler değişir. (fizyolojik nedenler)
Birey ergen dönemde toplumsal konumda belirsizlikler yaşar. Kendini belirli bir toplumsal grupta görmez. Toplumsal kurallara karşı gelme kuşaklar arası çatışma meydana getirir. Bu dönemde ergenin duygularında kararlılık görülür. Duygulardaki aşırılık sevgi, nefret, ilişkilerini arttırır. Yaşadığı sorunları sadece kendisinin yaşadığını düşünür. Güven – güvensizlik yaşar. Kendini cesaretli yenilmez zanneder. Ergenlik dönemi uğraşları değişkenlik gösterebilir.
Kimlik: Bireyin kendine özgü duyguları değer yargıları ve davranışlarının geçmiş yaşantılarının bıraktığı izlerle oluşturduğu bütüne denir. Genelde her birey kimlik gelişimine ergenlik döneminde başlayıp yetişkinlik döneminde canlandırmaktadır. Yalnız bazı insanlar kimlik gelişimini öbür boyu tamamlayamamaktadır. Çocukluktan gençliğe ve yetişkinliğe geçerken birey aile bağımlılığından uzaklaşmaya, sorumluluk kazanmaya başlar. Bu dönemde genç bir çok rolü bir arada yapar. Ailenin davranışı burada çok önemlidir. Gençlik kimliğine yönelik arayışlarda bilinçli değildir. Bu dönemde aldığı her şeyi birey erişkinlik döneminde kullanacaktır. ’’Ben kimim? Nasıl biriyim?’’ gibi sorular kimlik oluşum sürelerini belirtir. Gelecekte ne olacağı ile ilgili sık sık fikirler değişebilir.
Kimlik Oluşumu
1. Benzerlik aşaması; Nasıl bir kimlik oluşturacağı belli olmadığı için birey gergin olur. Eleştirileri öfkeyle karşılayabilir.
2. İtaat bağlılık aşaması; bu dönemde birey toplumdan aldığı her şeyi sorgulamadan kabul eder.
3. Geri çekilme aşaması; Edindiği tecrübeleri birey yeniden gözden geçirir Elindekilerini geçici bir süreyle erteleyebilir.
Birey kendine özgü bir kimlik kazanması uzadığı müddetçe gerginlik artar hatta bunalıma girer. Bir ergenlik geçici problemlerini birey sağlıklı bir şekilde atlatıyorsa toplumsal ilişkileri bozulmadan devam eder. İlişki kimliğinden eksik kalan yönleri özdeşim kurarak gidermeye çalışır.
GENÇLİK DÖNEMİ VE ERGENLİK
1-gençlik dönemi hangi dönemdir?
2-Atalay Yörükoğlu nun gençler hakkındaki düşüncelerini söyleyiniz?
3-Bireyin ergen dönemde yaşadığı sorunlar nelerdir?
4-kuşaklar arsı çatışma nasıl meydana gelir?
5-Toplumsal kurallara karşı gelen bir birey neleri yaşar?
6-Kimlik nedir ne zaman başlar ve ne zaman biter?
7.5-Bütün insanlar kimlik gelişimini yaşar mı?
8-çocukluktan yetişkinliğe geçişte birey neleri yaşar?8ailae bağlarında kopma sorumluluk kazanma birçok rolü aynı anda oynar)
9- çocukluktan yetişkinliğe geçişte en önemli görev kime düşmektedir(aileye)
10-Bireyin gençlik dönemindeki arayışları nasıldır?(bilinçsiz)
11-Bu dönemde aldığı her karar neyi etkileyecektir?
12-kimlik oluşum sürelerini belirleyen özellikler nelerdir?
13Bu dönemin özelliği nedir(gelecekle ilgili sık sık fikir değişikliğinde bulunur)
14-Kimlik oluşum aşamaları nelerdir?
15-benzerlik aşaması özelliklerini söyleyiniz?
16-itaat aşamasının özelliklerini söyleyiniz?
17-Geri çekilme aşamasının özelliklerini söyleyiniz?
18-Bireyin bu dönem de gençliğinin ……ne sağlar ne gibi sonuçlar doğurur?
19-Ergenlik dönemi problemlerinin sağlıklı atlatılması neyi olumlu yönde etkiler.
20-kimliğindeki eksikliği birey nasıl gidermeye çalışır.
